بازارهای یک‌طرفه و دوطرفه

معایب و مزایای بازار یک طرفه و دو طرفه

بازار دو طرفه این امکان را برای سرمایه‌گذاران فراهم خواهد کرد که از هر دو طرف بازار (صعودی یا نزولی) در صورت تحلیل درست سود کنند.

به گزارش جام جم آنلاین ، در مطالب گذشته با مفاهیمی همچون بازار یک طرفه ، بازار دوطرفه و فروش استقراضی آشنا شدیم ؛ حال در ادامه این مطلب با ما همراه باشید تا برتریهای بازار دو طرفه را نسبت به بازار یک طرفه بهتر بشناسیم :

مزایای بازار دوطرفه

• امکان کسب سود از اصلاح سهام یا حتی ریزش آنها
• جلوگیری از ایجاد حباب در قیمت ها و میل بازار به اصلاح هایی که گاهاً به علت های مختلف با تعویق های غیر ضروری به ریزش های شدید تبدیل می شوند.
• حرکت بازار به سمت فضای تحلیلی و استفاده هر چه بیشتر از ابزارهای علمی
• بالا رفتن امکان نقدشوندگی سهام موجود در بازار
• کمرنگ شدن سطح سفته بازی در ترغیب و اغوای سهامداران
• کوتاه شدن دوران رکود در بازار بورس

• در بازار دوطرفه تنها رشدهای خیره کننده موجب توجه بازار به گروه یا سهمی خاص نخواهد شد بلکه فضای تحلیلی جذابیت معاملات را حتی از مثبت به منفی رقم خواهد زد.
• ایجاد جذابیت و عمق بخشی به بازار سرمایه
• از آنجا که در بازار دوطرفه وزنه های دو طرف خرید و فروش متعادل می شود, نقدینگی به روشهای مختلف در بازار تزریق و عمق معاملات بیشتر خواهد شد.
• در شرایطی که سمت فروش نیز با معاملات استقراضی مورد حمایت قرار گیرد, سهامداران میتوانند همزمان با سهامداری, افت قیمت را از طریق سود طرف فروش جبران نمایند.

معایب بازار یک طرفه:

• در بازارهای یک طرفه اگر شاهد صعود شارپ باشیم، تعداد زیادی معامله گر از بازارهای موازی وارد بورس شده و سعی می نمایند بیشترین سود را از صعود بازار ببرند. پس از پایان رشد خبری از این دسته فعالان نخواهد بود و کلیت بازار برای این دسته از معامله گران شبیه به گذرگاهی خطرناک خواهد شد که عواقب آن متوجه کلیت بازار نیز می گردد.
• همانطور که می دانید در اقتصاد ایران یک بستر تورمی وجود دارد که همواره خبر از گران شدن دارایی ها از جمله سهام دارد، پس در معاملات یک طرفه صرف نظر از ارزندگی یا حبابی بودن یک سهم ، اگر فردی دچار زیان جزئی باشد، با ذهنیتی که از تورم پیش رو دارد احتمال فروش سهام را کاهش داده و مجموعه این ذهنیت های تورمی، دوران رکود را در بازارهای یک طرفه طولانی خواهد کرد.
• عیب دیگری که در بازار یکطرفه می توان مشاهده کرد ریسک نقدشوندگی است. فرض کنید پس از رشد شارپ شاهد یک رکود عمیق در معاملات سهام باشیم. اینجاست که سرمایه های بزرگی که قصد خروج از بازار و تغییر مسیر سرمایه گذاری را داشته باشند ، یا باید حبس کوتاه یا بلند بازارهای یک‌طرفه و دوطرفه مدت سرمایه را تحمل نمایند و یا در صورت اصرار به خروج، کلیت بازار را دستخوش تغییرات منفی خواهند نمود.

نکته : ذکر این نکته الزامی است که برای ایجاد بازار دو طرفه باید قبل از هرچیزی بستر مناسب آن فراهم باشد تا سهامداران به دلیل نقص در سامانه های اجرایی آسیبی بازارهای یک‌طرفه و دوطرفه سرمایه شان را تهدید نکند

بازار یک طرفه و دو طرفه در بورس به چه معناست

به گزارش جام جم آنلاین به نقل خانه تدبیر، در بازارهای مالی نظیر بازار بورس یا بازار جهانی به طور کلی دو نوع بازار وجود دارد بازارهای یک طرفه و بازارهای دو طرفه.

بازارهای یک طرفه مانند بازار بورس ایران، زمانی برای شما سودی حاصل می شود که یک سهم را با هر قیمتی که خرید کرده باشید بعداً با قیمتی بالاتر بفروش برسانید یا در اصطلاح فقط در هنگام افزایش قیمت سهام برای شما سود حاصل می شود. اما در بازارهای دوطرفه مانند بازارهای جهانی، شما علاوه بر افزایش قیمت سهام و کسب سود در بازار افزایشی، زمانی که بازار روند نزولی پیدا می کند و با کاهش قیمت ها مواجه خواهیم شد می توانید سود کنید.

بازار یک طرفه : فرض کنید شما سهام شرکت فولاد را به قیمت ۲۰۰ تومان خریداری کرده باشید، حال اگر قیمت سهام افزایش پیدا کند شما هم به سود خواهید رسید و در صورت کاهش قیمت کمتر از مبلغ خریداری شده شما وارد زیان می شوید. پس در بازارهای یک طرفه شما باید سهام را ارزان بخرید و بعد گران بفروشید تا سود بدست آورید.

بازار دو طرفه : در این نوع بازارها بازارهای یک‌طرفه و دوطرفه هم می توان از افزایش قیمت در هنگام خرید یک سهام سود کسب کرد، هم هنگام کاهش قیمت در زمان فروش سهام.

غفلت سیاستگذار از بازار دوطرفه

درحالی‌که بازار سرمایه به دلیل سایه ابهامات چند وجهی از چشم‌ انداز روشنی برخوردار نیست، برخی تحلیلگران معتقدند لزوم برقراری بازار دوطرفه و اجرایی‌شدن آن در بازار سرمایه کشور می‌ تواند به جذابیت‌ های این بازار بیفزاید و چراغ‌سبز جدیدی به سرمایه‌ گذاران نشان دهد.

• ممانعت از خروج سرمایه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها در روزهای منفی
• روند فرسایشی بازار یک‌طرفه
• جلوگیری از ایجاد صف
• کاهش اثر روانی شاخص
• جای خالی بازار دو طرفه

به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از دنیای‌اقتصاد، بازارهای یک‌طرفه و دوطرفه بازار دوطرفه به بازاری گفته می‌شود که سهامداران آن زمانی که انتظار اصلاح یا ریزش قیمتی یک سهم را دارند می‌توانند از طریق فروش استقراضی (فروش تعهدی) وارد عمل شوند. این در حالی است که ممکن است اصلا سهمی نداشته باشند با این حال می‌توانند آن را پس از استقراض به فروش برسانند و متعهد شوند که در زمانی مشخص در آینده سهم آن شرکت را خریده و به تعهدات خود در قبال آن سهم عمل کنند. در بازارهای مالی دنیا نیز معاملات دوطرفه به‌عنوان یک ابراز شناخته می‌شوند و برای سرمایه‌گذاران به‌شدت وسوسه‌کننده هستند.

فکرش را بکنید در حالی‌که بازار نزولی است، بازهم کام سهامدار در یک بازار دوطرفه شیرین می‌شود و این ابزار به نوعی نمی‌گذارد دست خالی از بازار خارج شوید. با این اوصاف در مورد اجرای این ابزار در بورس ایران حرف و حدیث زیاد است و سیاستگذاران اقبال چندانی نسبت به عملیاتی‌شدن آن ندارند. گرچه کارشناسان بازار سرمایه بارها بر لزوم اجرای آن در بازارسرمایه کشور تاکید کرده‌اند.

ممانعت از خروج سرمایه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها در روزهای منفی

در دو سال پرحادثه اخیر، اجرای بازار دوطرفه می‌توانست جلوی بسیاری از فراز و فرودهای حباب‌وار و در ادامه ریزش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های فرسایشی را بگیرد و سرنوشت دیگری برای بورس‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌بازان رقم بزند.

در همین راستا حسن رضایی‌پور کارشناس بازارسرمایه با بیان این مطلب معتقد است: از اواخر سال۹۸ که سرمایه‌گذاران بسیاری در امواج صعودی بورس وارد این بازار شدند تا زمان رکود و اصلاح بازار، می‌توانستند با بهره‌گیری از مزایای بازار دوطرفه سود خوبی نصیبشان ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود، اما جای خالی چنین بازاری فرصت کسب بازدهی از بورس در دوران رکود را از سهامداران گرفت؛ از این‌رو همان‌طور که مشاهده کردیم پس از آغاز دوران اصلاح و نزول قیمت سهام، شاهد خروج سرمایه‌گذاران بورسی به سمت بازارهای موازی هستیم.

به گفته وی هنگامی که بازار در سراشیبی سقوط قرار می‌گیرد اگر سهامداران همچنان امیدی برای کسب سود داشته باشند به بازارهای دیگر کوچ نخواهند کرد، در واقع امکان کسب سود در بازارمنفی فرصت بیشتری در اختیار سرمایه‌گذاران با دید بلندمدت قرار می‌دهد و ریسک خروج سهامدار حقیقی را به حداقل می‌رساند. به‌نظر می‌رسد در چنین شرایطی افراد با رغبت بیشتری به سرمایه‌گذاری می‌پردازند و به‌جای نوسان‌گیری و سفته‌بازی، فعالیتشان در بازارسهام طولانی‌تر و تحلیلی‌تر خواهد شد.

وی با انتقاد از عدم‌اجرای بازار دوطرفه و جای خالی این ابزار در بازار سرمایه کشور، اظهار کرد: بازار دو‌طرفه چند دهه‌ای می‌شود که در کشورهای بزرگ اجرا می‌شود و گام‌های مهمی در این مورد برداشته شده، این در حالی است که در بازار سرمایه ایران سیاستگذار نسبت به اجرای این ابزار گارد منفی دارد و همچنان بر یک‌طرفه‌بودن بازار می‌تازد.

روند فرسایشی بازار یک‌طرفه

این کارشناس با اشاره به معایب بازار یک‌طرفه تاکید کرد: بهترین مثال برای فرسایشی‌بودن بازار یک‌طرفه اتفاقاتی است که در یک سال و نیم گذشته بازار سهام به خود دیده است. بازار سرمایه با ترغیب برخی مسوولان، پای سرمایه‌گذاران بی‌شماری را به بورس باز کرد، اما دوران رونق بورس با وجود اینکه بازدهی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ مناسبی نصیب برخی سهامداران کرد، دیری نپایید.

وی افزود: در به‌وجود آمدن این شرایط چند عامل مهم اثرگذاری بیشتری داشتند. رشد نقدینگی و هجوم آن به سمت بازار سرمایه در حالی فعالان قدیمی بازار را غافلگیر کرد که این بازار از عمق کمی برخوردار بود. همین موضوع افزایش قیمت چندبرابری قیمت سهام را رقم زد؛ به‌گونه‌ای که قیمت سهام چندین‌برابر از ارزش ذاتی آن بیشتر بود. رشد شارپی قیمت‌ها و خیز صعودی شاخص بورس، معامله‌گران را به چالش جدی کشید.

قرارگرفتن بازار سرمایه در چنین وضعیتی با بازارهای یک‌طرفه و دوطرفه وجود هشدارهای کارشناسان نسبت به غیرواقعی بودن قیمت‌ها شرایط نامطلوبی را به‌وجود آورد، در واقع زمانی که رشد چند‌برابری قیمت‌ها به دلایلی غیر از ارزش واقعی سهام رخ می‌دهد، نتیجه‌ای جز سقوط دربر نخواهد داشت. این در حالی است که با استفاده از مزایای بازار دوطرفه در آن مقطع و توسعه آن ضمن جلوگیری از افزایش دوطرفه قیمت‌ها، سرمایه‌گذاران منتفع نیز می‌شدند.

به گفته وی بهره‌گیری از بازار دوطرفه در شرایط فعلی نیز می‌تواند اثر مناسبی بر روند معاملات آتی برجای بگذارد. در شرایطی که سرمایه‌گذاران امیدی برای کسب سود از بازار سهام ندارند، بهره‌گیری از این ابزار می‌تواند امید به سرمایه‌گذاری بلندمدت را افزایش دهد تا به واسطه این اهرم بتوانند سرمایه خود را در بلندمدت حفظ کنند. به‌نوعی از این طریق می‌توان بدون تزریق نقدینگی از بازار حمایت کرد.

رضایی‌پور با بیان اینکه در بازارهای بزرگ و موفق دنیا، بازار نقدی آنها چندین‌برابر کوچکتر از بازارهای با ابزارهای مشتقه است، خاطرنشان کرد: این موضوع در حالی است که در بازار ما استفاه از ابزار بسیار ناچیز و اندک است.

به گفته این کارشناس بازار سرمایه، برای راه‌اندازی این ابزارها نیازمند بلوغ جمعی مبتنی بر آموزش است. نمی‌توان انتظار داشت به‌صورت ناگهانی چنین ابزار‌هایی در بازار پیاده شود. بازار وقتی از اهرم بهره می‌گیرد در راستای آن با ریسک‌‌هایی نیز مواجه می‌شود اما با برنامه‌ریزی در میان‌مدت و بلندمدت برای اجرای این ابزارها می‌تواند تحت‌عنوان ضربه‌گیر، تلاطم‌های ایجاد‌شده را خنثی کند.

وی افزود: مهم‌ترین مزیت بازار دوطرفه نسبت به بازار یک‌طرفه کنترل و ایجاد محدودیت‌های به‌موقع در دامنه‌نوسان کل بازار است. واقعیت امر این است که سرمایه‌گذاران با تعهدی که در حین فروش می‌گیرند ضمن جلوگیری از رشد بی‌رویه قیمت، مانع از شکل‌گیری حباب گونه قیمت سهام می‌شوند؛ یا در شرایط امروز ناشرین با استفاده از اهرم مذکور از سهام حمایت می‌کنند. در بازارهای صعودی معمولا سرمایه‌گذاران کوتاه مدت و سفته‌بازان وارد بازار می‌شوند. این اتفاق می‌تواند خروج دسته‌جمعی این دسته از سهامداران در زمان نزول قیمت‌ها را رقم بزند. بر همین اساس استفاده از ابزارهای نوین مالی، سرمایه‌گذاران فرصت‌طلب را از بازارخارج و پول بیشتری وارد بازار می‌کند.

جلوگیری از ایجاد صف

در شرایطی که بازارسرمایه در وضعیت ناامیدکننده‌ای به‌سر می‌برد و سهامداران رمقی برای ماندن در رینگ معاملاتی ندارند، بهره‌گیری از برخی ابزارهای مالی می‌تواند سهامداران بی‌شماری را از بازار بورس منتفع کند. این را پیمان حدادی کارشناس بازار سرمایه در حالی گفت که بازارسرمایه با چالش‌های بی‌شماری دست و پنجه نرم می‌کند. وی در همین رابطه بیان کرد: از آنجا که قیمت سهام در بازار همواره می‌تواند با حباب منفی و مثبت همراه باشد سرمایه‌گذاران می‌توانند با بهره‌گیری مناسب از برخی ابزارهای حمایتی از دو جهت منتفع شوند. در چنین شرایطی در واقع هم خریدارسود می‌کند و هم فروشنده.

وی افزود: در بازار سرمایه ایران وضعیت ورود و خروج سهامدار با بورس‌های بزرگ دنیا متفاوت است. در ایران ورود از طریق خرید و خروج از طریق فروش اتفاق می‌افتد اما در بورس‌های کشورهای پیشرفته، فروش استقراضی از طریق بازار دوطرفه انجام می‌شود. در این میان هرگاه فعال بازار سرمایه به این نتیجه برسد که قیمت سهام از ارزش ذاتی آن بالاتر است می‌تواند با فروش استقراضی وارد بازار شود و بعد از کاهش احتمالی قیمت سهم از بازار خارج و موقعیت تعهدی خود را ببنند. در بورس‌های بزرگ دنیا معاملاتی که حول این این روند انجام می‌شوند از رشد حبابی قیمت جلوگیری می‌کنند.

این کارشناس نیز معتقد است اگر چنین ابزاری در بازار سرمایه ایران اجرا می‌شد هرگز رخدادهای تلخ سال ۹۹ اتفاق نمی‌افتاد. حباب قیمتی سهام که در خرداد و تیرماه ۹۹ به‌وجودآمد، تحت‌تاثیر پافشاری سیاستگذار بر اجرای بازار یک‌طرفه به‌وجود آمد. تحلیلگران در همان بازه زمانی نیز بارها بر غیرواقعی بودن قیمت سهام تاکید کرده بودند با این اوصاف و بدون‌توجه به انتقادات وارده به عملکرد قیمتی سهام، بازار طی جهشی بی‌سابقه با رشدهای چندبرابری روبه‌رو شد. عدد و ارقامی که اگر فروش استقراضی عملیاتی می‌شد هرگز به‌وقوع نمی‌پیوست.

کاهش اثر روانی شاخص

وی یکی دیگر از مزایای بازاردوطرفه را ورود به بازار با فروش سهام دانست و گفت: وقتی سهامدار با فروش وارد بازار می‌شود تا حدود زیادی شاخص‌کل بورس که از نظر روانی بازارهای یک‌طرفه و دوطرفه اثرگذاری مهمی بر روند داد و ستدها دارد از محوریت روانی بازار خارج می‌شود و حتی می‌تواند چالش‌های احتمالی را کاهش دهد. وقتی فروش به‌صورت استقراضی انجام شود و در عین حال سرمایه‌گذار بتواند با فروش بازدهی کسب کند، رشد شاخص‌کل نمی‌تواند معیاری برای بازدهی باشد. وی در عین حال کارآ شدن ابزار تحلیل تکنیکال و استفاده از ابزارهای کمکی را به‌نفع سهامداران و بورس عنوان کرد.

به گفته این کارشناس، فروش استقراضی نیز می‌تواند ریسک‌‌هایی را به سرمایه‌گذار تحمیل کند؛ به‌طوری که ممکن است تحلیل سرمایه‌گذار از آینده قیمت سهم نسبت به پیش‌بینی که انجام داده بود اشتباه از آب درآید. این روند ممکن است سرمایه‌گذار و کارگزار مربوطه را متحمل زیان کند.

وی در ادامه تاکید کرد: در شرایطی که قیمت سهام با ارزش ذاتی آن فاصله دارد، پایین‌تر از قیمت واقعی آن است و تا حدودی دارای حباب منفی است، صرفا بهره‌گیری از بازار دوطرفه نمی‌تواند ناجی تمام عیار بازار شود. با این اوصاف وجود بازار دوطرفه از تشکیل صف جلوگیری می‌کند.

وقتی که صفوف خرید به‌صورت متوالی شکل می‌گیرد بعد از مدتی ارزش واقعی آن سهم معیار واقعی ارزش سهم محسوب نمی‌شود، در واقع تعداد روز‌هایی که سهم در صف‌فروش قرار گرفته است ملاک پررنگی برای ارزیابی ارزش واقعی آن قرار می‌گیرد که با وجود بازار دوطرفه و فروش استقراضی در بیشتر مواقع می‌توان هیجانات معاملات را کنترل کند. در نتیجه بازار دوطرفه می‌تواند به نقد‌شوندگی بازار کمک و از سوی دیگر از تشکیل صفوف فروش هیجانی جلوگیری کند.

جای خالی بازار دو طرفه

با وجود این اظهارت جای خالی این ابزار حمایتی در بوس ایران به‌شدت احساس می‌شود. در بازار دوطرفه معامله‌گران حتی در زمان افت قیمت‌ها نیز می‌توانند به‌سود برسند. در مدل استقراضی، رابطه میان فروشنده و مالک اوراق بهادار به شکل استقراض تعریف می‌شود؛ بدین صورت که فروشنده با قرض‌کردن اوراق بهادار از صاحب و پرداخت بهره از پیش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ تعیین‌شده، به فروش در بازار و عملیاتی‌کردن استراتژی معاملاتی خود اقدام می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند.

البته این مدل خرید و فروش در بازار داخلی با توجه به‌وجود اشکالات شرعی در این روش معاملاتی به دلیل پرداخت بهره مشخص، راهکار جایگزینی در قالب عقد وکالت تعریف شده است که بر اساس آن متقاضی به وکالت از مالک اوراق بهادار را فروخته و باید در زمانی مشخص به درخواست مالک یا تشخیص خود اوراق بهادار فروخته شده را بازخرید کند. به‌عنوان مثال فرض کنید یک معامله‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گر به این نتیجه می‌رسد که سهام A بیش از حد رشد کرده و باید اصلاح شود، از این‌رو به فرض سهام شرکت A را به مبلغ ۱۳۰۰ تومان از مالک سهم قرض کرده و تعهد می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند سه‌ماه دیگر سهام را به مالک سهام بازگرداند.

سه‌ماه بعد قیمت نماد A کاهش و به هزار تومان می‌رسد. این معامله‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گر تعداد سهام قرض گرفته‌شده را به مبلغ هزار تومان خریداری و به مالک سهم بازمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گرداند. در این میان به ازای هر سهم ۳۰۰ تومان سود کرده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌است، اما اگر پیش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌بینی وی درست نبوده و قیمت سهم افزایش یابد و به ۱۵۰۰ تومان برسد، این فرد موظف است سهام را با مبلغ ۱۵۰۰ تومان خریداری و به مالک سهام بازگرداند. در این میان او به ازای هر سهم ۲۰۰ تومان ضرر می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند.

مزایای بازار دو طرفه در بورس چیست؟

بازار بورس تهران تا کنون عملکردی کاملاً یک‌طرفه از خود نشان داده است. بازار یک‌طرفه ایرادات زیادی دارد؛ که باعث می‌شود در مقایسه با بازارهای دو طرفه عملکرد ضعیف‌تری از خود نشان دهد.

دو مورد از ایرادات بزرگ آن شامل نقش شوندگی ضعیف و کاهش ارزش معاملات است. در واقع در بازارهای یک طرفه مردم تنها با ارزش و رشد سهام سود می‌کنند. مردم در بازار یک‌طرفه با امید به رشد یک سهم آن را در قیمت‌های پایین خریداری می‌کنند. چون در بازارهای یک طرفه تنها زمینه برای کسب سود رشد قیمت سهام است. در حالی که شما در بازارهای دوطرفه می‌توانید از فاکتورهای متفاوتی برای کسب سود بیشتر استفاده کنید. حتی از ریزش‌های بازار نیز می‌توانید سود بگیرید. بر خلاف بورس که بازاری کاملاً یک طرفه است. ارزهای دیجیتال و فارکس کاملاً دو طرفه هستند. در ادامه مقاله قصد داریم تا شما را با مزایای بازار دو طرفه بورس آشنا سازیم.

بازار دو طرفه چیست؟

بازار دو طرفه به نوعی بازار مالی گفته می‌شود؛ که سهامداران آن می‌توانند از موقعیت‌های مختلف به منظور کسب سود استفاده کنند. یکی از این فرصت‌های کسب سود حالت short sell و یا فروش استقراضی است. در این حالت سهامداران بدون این که سهم مورد معامله متعلق به خودشان باشد می‌توانند به کسب سود برسند. در واقع در فروش استقراضی سهامداران و تریدرها متعهد می‌شوند که در آینده سهم آن شرکت را پس می‌دهند. در این حالت دیگر حتی زمانی که بازارهای مالی روند ریزشی به خود می‌گیرند شما می‌توانید اقدام به کسب سود کنید. در حالت عادی و در بازارهای یک طرف امکان همچین سودگیری وجود ندارد.

در واقع سودگیری از معاملات دوجهته را می‌توان یکی از عمده‌ترین دلایلی دانست؛ که مردم به سمت بازارهای خارجی جذب می‌شوند. در بازارهای دوطرفه می‌توان هم از صعود قیمت سود کرد؛ و هم از افت قیمت‌ها به سود رسید. متاسفانه به دلیل یک طرفه بودن بازار بورس تهران؛ مردم ترجیح می‌دهند تا در بازارهای خارجی سرمایه گذاری کنند. بگذارید با استفاده از مثالی، درک بازار دو طرفه را برای‌تان ساده‌تر کنیم. فرض کنید پیش‌بینی می‌کنید قیمت مسکن در ماه آینده بالا می‌رود. در این زمان می‌توانید بر اساس این پیش‌بینی به سود قابل قبولی دست پیدا کنید. در این حالت بازار شما یک بازار یک طرفه است (مثل بورس تهران).

در یک بازار دو طرفه حتی زمانی که پیش‌بینی کنید که قیمت مسکن درحال کاهش است بازهم می‌توانید سود کنید. همان طور که گفتیم بازار دو طرفه در ریزش‌ها نیز می‌تواند سود آور باشد. البته بازارهای یک‌طرفه و دوطرفه مزایای بازار دو طرفه تنها در این ویژگی‌ها خلاصه نمی‌شود. در ادامه شما را بیشتر با مزایای و معایب به بازار دو طرفه آشنا می‌کنیم.

مزایای بازار دو طرفه چیست؟

بی‌شک میزان سودگیری از معاملات دوجهته بسیار بیشتر از بازارهای یک طرفه است. در این بخش قصد داریم سایر مزایای بازار دو طرفه را برای‌تان توضیح دهیم.

· قدرت نقد شوندگی بالاتر

متاسفانه در بازارهای یک طرفه همانند بورس حتی زمانی که یک سهم در حال طی کردن روند صعودی است. باز هم نمی‌توان به سرعت آن را نقد کرد. همچنین ویژگی تنها سبب ایجاد نوعی حباب قیمتی در بازار می‌شود. با شکست هر یک از این حباب‌های قیمتی بازارهای یک طرف با رکود سنگینی مواجه خواهند شد. در حالی که در بازارهای دو طرفه وضعیت کاملاً متفاوت است. در این گونه بازارها شما هر زمان که اراده کنید؛ می‌توانید سهم موردنظر خود را بفروشید و یا نقد کنید.

· جذابیت بیشتر بازار

ویژگی‌های متعدد بازارهای دو طرفه سبب شده است تا افراد بیشتری به آن جذب شوند. بر پایه این مزایا سرمایه‌ها از بازار یک‌طرفه بیرون کشیده شده و به بازار دو طرفه تزریق می‌شود. مردم با مشاهده ویژگی‌های بازار یک طرفه و دوطرفه در نهایت دست به انتخاب می‌زنند. بازارهای دوطرفه با داشتن ویژگی کسب سود از ریزش‌ها افراد زیادی را از بورس و بازارهای یک طرفه به سمت خود جذب می‌کند.

· تاثیر بیشتر تحلیل‌ها

بازارهای دوطرفه یک ویژگی فوق‌العاده دیگر نیز دارند. بازارهای دو طرفه نسبت به تحلیل‌های تکنیکال و فاندامنتال عملکرد بهتری از خود نشان می‌دهند. در واقع احتمال دستیابی به نتیجه‌ای که شما از یک تحلیل استنباط کرده‌اید در بازارهای دوطرفه بیشتر است. با وجود این مزایای فوق العاده طبیعی است که مردم بازارهای دو طرفه را ترجیح دهند.

· کنترل حباب قیمتی

ویژگی دیگر بازار دو طرفه این است که می‌تواند بازار را به یک تعادل در ارزش برساند. بازارهای دو طرفه راهی مناسب به منظور مقابله با حباب‌های قیمتی غیر‌واقعی هستند. متاسفانه در بازارهای یک طرفه با افزایش روند صعودی این حباب‌ها نیز بیشتر می‌شوند.

فروش تعهدی یا short selling چیست؟

فروش تعهدی را می‌توان ترجمه همان پوزیشن short selling دانست. این ویژگی که جدیداً به بازارهای مالی اضافه شده است. توانسته افراد زیادی را به سمت خود جذب کند. ابزار short selling به شما این امکان را می‌دهد که بتوانید حتی از روندهای ریزشی بازار نیز سود کسب کنید. اولین بار در اسفند سال ۱۳۹۸ بود که از فروش تعهدی در بازارهای بورس ایران استفاده شد. با وجود این تفاسیر می‌توان فروش تعهدی را ابزاری جدید در بازار مالی ایران دانست. در این حالت اگر شما پیش‌بینی کنید که روند بازار در آینده‌ای نزدیک نزولی خواهد شد. می‌توانید مقداری سهم قرض کنید و با استفاده از آن به کسب سود مشغول شوید. البته فروش استقراضی از لحاظ فقهی با مشکل روبه‌رو شد. پس از اعمال یک سری تغییرات امروز از آن به عنوان فروش تعهدی یاد می‌شود. روند کار فروش تعهدی به این صورت است. فرد تحت وکالت از مالک سهم اقدام به فروش آن در قیمت‌های بالا می‌کند. پس از این که قیمت سهم کاهش پیدا کرد آن را ارزان‌تر می‌خرد و به مالک اصلی باز می‌گرداند. فروش تعهدی یکی دیگر از ویژگی‌هایی است که افراد می‌توانند از آن کسب سود کنند.

سخن پایانی

بازارهای مالی بزرگ دنیا همانند فارکس و ارزهای دیجیتال کاملاً دو طرفه هستند. سودگیری از معاملات دوجهته مزایای فوق‌العاده‌ای برای سرمایه‌گذاران به همراه دارد. این بازارها علاوه‌بر نقد شوندگی بالا به حفظ تعادل و ثبات بیشتر در بازار کمک می‌کنند. بازارهای دو طرفه سبب جذب مردم از بازارهای یک طرف به سمت خود می‌شوند. ما در این مقاله به معرفی بازارهای دوطرفه و همچنین مزایای این گونه بازارها پرداختیم. در ادامه نیز شما را با فروش استقراضی که امروزه از آن به اسم فروش تعهدی یاد می‌شود آشنا کردیم.

فروش تعهدی چیست؟ بازار دو طرفه چه تاثیری بر بورس دارد؟

دنیای بورس | در بورس ایران علی‌رغم تلاش‌های انجام شده برای ارتقا کارایی و کیفیت در مقایسه با بورس‌های جهانی، همواره خلا برخی از ابزارها وجود داشته است. یکی از آن موارد این‌است که در بازار سهام ایران برخلاف سایر کشورها تنها می‌توان از رشد قیمت سهام سود کرد.

به این‌صورت که پیش‌بینی می‌شود که قیمت سهمی در آینده افزایش خواهد یافت یا به عبارتی سهمی ارزنده‌تر از قیمت فعلی است. در نتیجه با خرید و در نهایت افزایش قیمت سهم سود کسب می‌شود. اما در بورس بسیاری از کشورهای جهان، به ویژه بورس‌های پیشرفته ابزاری تحت عنوان فروش استقراضی وجود دارد که در آن نزول قیمت سهم هم میتواند سود به همراه داشته باشد.

فروش استقراضی (Short Selling) چیست؟

در بورس‌های جهانی، یک ابزار یا روش سرمایه‌گذاری تحت عنوان فروش استقراضی (Short Selling) وجود دارد. در فروش استقراضی می‌توان از نزول قیمت سهام سود کرد.

به این‌صورت که فردی پیش‌بینی می‌کند که قیمت سهام شرکتی بیش از اندازه رشد کرده و در آینده احتمالا نزولی خواهد شد. در این حالت سرمایه‌گذار بدون آنکه سهام آن شرکت را از قبل خریداری کرده باشد، می‌تواند سهام را از مالک آن قرض کند و پس از سپری شدن یک بازه زمانی همان تعداد سهم به علاوه بهره آن را به مالک پرداخت کند.

میزان بهره نیز از قبل مشخص می‌شود. در این‌صورت متقاضی از مابه‌تفاوت فروش سهم در قیمت بالاتر و خرید مجدد آن در ارقام پایین سود می‌کند. در این حالت بر اساس قرارداد قرض مالکیت به فروشنده منتقل می‌شود.

فروش استقراضی چیست؟

سازوکار فروش استقراضی چیست؟

معمولا فرآیند فروش استقراضی توسط کارگزاری‌ها انجام می‌شود. به این صورت که صاحبان سهام تعداد مشخصی از سهام خود را به متقاضیان قرض می‌دهند. برای این‌کار حتما باید درخواست ارائه سهام برای فروش استقراضی به کارگزاری داده شود تا وارد وضعیت معاملاتی استقراضی ‌شوند. کارگزاران پس بازارهای یک‌طرفه و دوطرفه از شناسایی فرد متقاضی، سهام مالک را به متقاضی قرض می‌دهند.

پس از آن متقاضی نسبت به فروش سهام مالک اقدام می‌کند، مبلغ حاصل شده از فروش نزد کارگزار خواهد ماند. متقاضی علاوه بر مبلغ کسب شده از فروش سهام، موظف است مبلغی را به عنوان وجه تضمین نزد کارگزار محفوظ داشته باشد تا در صورتی که متقاضی سهام مالک را بازنگرداند از وجه تضمین استفاده شود.

الگوی فروش استقراضی متعارف در حالت کلی

در مدت زمان استقراض مبلغ ماحصل از فروش سهام توسط کارگزار سرمایه‌گذاری می‌شود و سود آن به مالک پس از کسر کارمزد کارگزار پرداخت می‌شود. در صورت تمایل مالک سهام و به منظور ایجاد انگیزش برای متقاضیان مبلغی از سود نیز به متقاضی تعلق پیدا می‌کند. پس از آن اگر پیش‌بینی متقاضی محقق شود و قیمت سهام کاهش پیدا کند همان تعداد سهم را مجدد خریداری و تحویل مالک می‌دهد و در نتیجه مابه تفاوت آن سودی برای متقاضی است. اما اگر قیمت سهم افزایش پیدا کند، متقاضی باید همان تعداد سهم را در قیمتی بالاتر بخرد و تحویل مالک دهد، پس در این‌صورت زیان می‌کند.

‎ لازم به ذکر است در مدت زمان فروش استقراضی کلیه حق و حقوق مالک سهام به جز حق رای محفوظ خواهد ماند.

میزان ریسک سرمایه‌گذاری در فروش استقراضی چقدر است؟

با توجه به این‌که عدد صفر حداقل قیمت یک سهم محسوب می‌شود و حداکثری برای رشد قیمت سهمی وجود نخواهد داشت و ممکن است رشد سهمی ادامه‌دار باشد، پس ریسک این عمل به شدت بالاست و تنها معامله‌گران حرفه‌ای بازار می‌توانند از این روش سود کسب کنند.

روش‌های مشابه فروش استقراضی کدامند؟

فروش تعهدی، خرید اختیار فروش و فروش قرارداد آتی از ابزارهای مالی مشابه با فروش استقراضی هستند که هر سه برای کسب سود در بازارهای نزولی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

فروش تعهدی چیست؟

با توجه به این‌که دریافت بهره در دین اسلام حرام است، به دلیل ربوی بودن فروش استقراضی و مشکلات شرعی ایجاد شده، تغییراتی در سازوکار فروش استقراضی ایجاد شده است. این تغییرات در قالب عقد وکالتنامه فی مابین مالک سهام و متقاضی است.

به این صورت که سرمایه‌گذار به وکالت از مالک سهام و با نام مالک، نسبت به فروش سهام مالک اقدام می‌کند. به این روش فروش تعهدی گفته می‌شود.

سازوکار فروش تعهدی چیست؟

در این روش همانند فروش استقراضی سهامدار تصمیم می‌گیرد تا کل یا بخشی از سهام خود را جهت انجام معاملات فروش تعهدی در اختیار افراد متقاضی قرار دهد. پس از مراجعه به کارگزاری و عقد قرارداد با کارگزار، نوع و تعداد سهام، نرخ تشویقی و دروه تنفس توسط مالک در سامانه تامین ثبت می‌شود.

سازوکار فروش تعهدی (یک)

متقاضیان پس از مراجعه به کارگزاری و عقد قرارداد با کارگزار، در سامانه معاملات بر خط سهام مد نظر را انتخاب کرده و پس از واریز وجه تضمین به حساب کارگزار، نسبت به فروش تعهدی سهم اقدام بازارهای یک‌طرفه و دوطرفه می‌کند.

سازوکار فروش تعهدی (دو)

در این روش نیز همانند فروش استقراضی در طی مدت پول ماحصل از فروش سهم نزد مالک محفوظ می‌شود و مالک حق برداشت پول را ندارد و باید در روشی از پیش تعیین شده مانند سپرده‌های بانکی، صندوق‌های سرمایه‌گذاری با سود ثابت و یا اوراق با درآمد ثابت و. سرمایه‌گذاری و از سود دریافتی آن استفاده کند. البته اگر مالک تمایل داشته باشد می‌تواند مبلغی از سود خود را به مالک به عنوان مبلغ تشویقی پرداخت کند.

پس از سررسید زمان و یا خواست خود متقاضی یا مالک، متقاضی باید همان تعداد سهام را به مالک باز گرداند. البته اگر مالک پیش از موعد درخواست سهام خود را داشته باشد، پس از سپری شدن دوره تنفس که در ابتدا مشخص شده است، سهام به مالک بازگردانده می‌شود.

در این روش هم مانند فروش استقراضی اگر پیش‌بینی متقاضی محقق شود و قیمت سهام در زمان سررسید کاهش یابد، متقاضی سود خواهد کرد و در غیر اینصورت زیان می‌کند.

فروش تعهدی چیست؟ بازار دو طرفه چه تاثیری بر بورس دارد؟

فروش تعهدی چقدر ریسک دارد؟

به همان میزان که ریسک خرید اعتباری بالاست، فروش تعهدی نیز همانند فروش استقراضی به عنوان نقطه مقابل آن نیز از ریسک بالایی برخوردار است.

خرید اختیار فروش چیست؟

اختیار فروش هم مانند فروش استقراضی یک روش برای کسب سود در زمان نزولی شدن قیمت سهام است.

خریدار اختیار فروش پیش‌بینی می‌کند که قیمت سهم یا کالایی مثلا سه ماه دیگر کاهش پیدا می‌کند. به همین منظور اختیار فروش سهم یا کالا را با قیمتی مشخص (قیمت اعمال) خریداری می‌کند. برای بازارهای یک‌طرفه و دوطرفه مثال قیمت سهمی 400 تومان است، شما پیش‌بینی می‌کنید قیمت سهم سه ماه دیگر کاهش پیدا می‌کند. در اینصورت اختیار فروش را برای رسیدن به قیمت 380 تومان خریداری کرده و بابت هر سهم مثلا 20 تومان پرداخت می‌کنید. موعد سررسید سهام اگر قیمت هر سهم کمتر از رقم اعمال باشد از مابه تفاوت آن سود و اگر بیشتر شود اختیار فروش شما باطل می‌شود.

یکی از تفاوت‌های این روش با فروش استقراضی این است که فروش استقراضی سررسید مشخص ندارد و روزانه قیمت سهم توسط کارگزار چک می‌شود. اگر قیمت سهم افزایش یابد و از وجه تضمین بیشتر شود به فروشنده بازارهای یک‌طرفه و دوطرفه سهم اعلام می‌شود یا وجه تضمین را افزایش دهد و یا سهام را به مالک بازگرداند اما در روش اختیار فروش تا موعد سررسید حق فروش وجود ندارد.

فروش قرارداد آتی چیست؟

از فروش قرارداد آتی سهم نیز می‌توان از نزول قیمت سهام سود کسب کرد. به این صورت که شما معتقدید سهام شرکت یا کالایی در سه ماه آینده کاهش می‌یابد، حق فروش قرارداد آتی را با پرداخت وجه تضمین اخذ می‌کنید، در زمان سررسید اگر قیمت سهم پایین‌تر از رقمی باشد که شما پیش‌بینی کرده‌اید سود و اگر بالاتر رود ضرر خواهید کرد. این روش برخلاف فروش استقراضی سررسید مشخص دارد و وجه تضمین آن کمتر است.

بازار دوطرفه چیست؟

استفاده از ابزار فروش استقراضی یا فروش تعهدی و دیگر ابزاری که امکان کسب سود از نزول قیمت سهام را نیز فراهم می‌کند منجر به ایجاد بازار دوطرفه خواهد شد. به این معنی که برخلاف بازار یک طرفه که تنها می‌شود از رشد قیمت سهام سود برد، در بازار دوطرفه هم از رشد سهام و هم از افت سهام می‌توان سود کسب کرد. در بورس‌های پیشرفته جهان بازار سهام دوطرفه است. اما در ایران تاکنون بازار سهام یک طرفه بوده است.

بازار دوطرفه چه اثری بر بورس می‌گذارد؟

تاثیر ایجاد بازار دو طرفه در بورس را می‌توان از دیدگاه‌های متفاوت بررسی کرد. از یک سو منجر به افزایش نقدشوندگی و در نهایت کارایی بازار سهام خواهد شد، عرضه و تقاضا متعادل می‌شود، در روزهای صعودی بازار از افزایش هیجانی و بیش از حد قیمت‌ها جلوگیری خواهد کرد و در نتیجه مانع از حبابی شدن سهام شرکت‌ها می‌شود. همچنین به بازارهای یک‌طرفه و دوطرفه معامله‌گران حرفه‌ای بازار این امکان را می‌دهد تا از نتایج ارزیابی‌های خود در روندهای صعودی و نزولی بورس استفاده کنند و جایگاه تحلیل در بازار سهام ارتقا پیدا می‌کند.

اما از سوی دیگر در زمان رکود یا ریزش‌های سنگین بورس اگر محدودیتی ایجاد نشود می‌تواند شدت سقوط قیمت‌ها را افزایش دهد و امکان دستکاری قیمت‌ها بیشتر می‌شود. به همین منظور باید نظارت کامل و کنترل‌های لازم از سوی نهاد ناظر و سازمان بورس صورت گیرد.

تجربه بورس‌های جهانی چطور بوده است؟

در سال‌های اخیر تلاش بسیاری در راستای ارتقای بازار سهام ایران در رقابت با بورس‌های جهانی شده است.

فروش استقراضی در بورس‌های جهانی علیرغم اینکه انتقاداتی همواره به آن وارد می‌شد، موفقیت‌آمیز و بسیار به آنچه از ابتدای اجرای طرح پیش‌بینی می‌شد نزدیک است.

البته فروش استقراضی می‌تواند تشدیدکننده یکسری بحران‌ها باشد، به همین منظور پس از بحران‌های سال ۲۰۰۷ و ۲۰۰۸ میلادی، محدودیت‌های فروش استقراضی در بسیاری از بورس‌های دنیا افزایش پیدا کرده است.