اسلیپیج مثبت و منفی

اسلیپیج Slippage چیست؟ | اسلیپیج در بازار به چه معناست؟

به لغزش قیمت در بازار فارکس اسلیپیج Slippage گفته میشود. اسلیپیج زمانی اتفاق می افتد که شما در قیمتی که برروی چارت میبینید اقدام به گرفتن پوزیشن میکنید امـا پوزیشن شما در قیمت دیگری باز میشود.

در واقع علت رخ دادن اسلیپیج نوسانات بسیار سریع قیمت است که بازار را دچار شک میکند. در بازار ارزهای دیجیتال نیز به علت نوسانات شدید قیمت و همچنین حجم کم بازار ، اسلیپیج به مقدار بیشتری دیده میشود.

شما در حال بررسی جفت ارز یورودلار هستید و هنگامی‌که روی دکمه BUY کلیک می‌کنید، بازار در قیمت 1.1231 است. با این حال، متوجه می‌شوید که معامله شما در قیمت 1.1240 باز شده است. به این تفاوت قیمت اسلیپیج Slippage یا لغزش قیمت گفته می‌شود که در این مثال 9 پیپ بوده است.

اسلیپیج بر روی چه نوع معاملاتی تاثیر دارد؟

1- اسلیپیج بر روی معاملات دستی (Market order) تاثیر دارد.

2- اسلیپیج بر روی حد ضرر(Sl) تاثیر دارد.

3- اسلیپیج بر روی پندینگهای Buystop و sellstop تاثیر دارد.

چگونه اسلیپیج مثبت و منفی از اسلیپیج Slippage در امان باشیم؟

تنها در صورتی اسلیپیج بر روی معامله شما تاثیر ندارد که از معاملات limit order استفاده کنید. در معاملات Selllimit و Buylimit چنانچه قیمت بصورت گپ از limit شما عبور کند ، پوزیشن limit شما فعال نخواهد شد و دچار اسلیپیج نخواهید شد. همواره سعی کنید بروکری را انتخاب کنید که دارای رگوله معتبر باشد. حال اگر بروکر شما رگوله باشد؛ رخ دادن اسلیپیج به معنای این نیست که این بروکر در حال فریب دادن شماست و این تغییرات لزوماً دست‌کاری قیمت نخواهد بود و لغزش قیمت در معاملات لزوماً تخلف محسوب نمی‌شود. چرا که بروکرهای معتبر بصورت سختگیرانه‌ای توسط نهادهای رگولاتور تحت نظارت مالی هستند.

جهت ثبت نام در بروکر دارای رگوله معتبر ا مارکتس بروکر کلیک کنید و 20% بونوس هدیه دریافت نمایید .

اسلیپیج چه زمانی رخ میدهد:

3 مورد از مهمترین عوامل ایجاد اسلیپیج عبارتند از :

1- زمان اعلام اخبار

2- گپ های بازار (Gap)

3- نوسانات سریع قیمت

زمان اعلام اخبار :

زمان اعلام اخبار مهم اقتصادی ، شاهد بیشترین مقدار اسلیپیج هستیم. وقتی اخبار مهمی منتشر میشود قیمت بازار به یکباره دچار شک میشود. ثبت تعداد زیاد معاملات باعث میشود قیمت‌گذاری به قدری سریع انجام شود که پردازش سفارش با تاخیر روبرو شود. اخبار مهم اقتصادی شامل این موارد است: سخنرانی‌ سناتورها و روسای جمهور ، رویدادها و نشست های سیاسی ، سررسید شاخص های اقتصادی(ماهانه و سالانه) ، اتفاقات force majeure یا حادثه های غیرمترقبه. نیاز است همواره اخبار اقتصادی بازار را از سایتهای خبری مانند سایت فارکس فکتوری بررسی و دنبال کنید.

توصیه میشود در مواقع خبرهای خیلی مهم ، اقدام به گرفتن پوزیشن دستی نکنید. میتوانید همواره نوسان اسپرد را چک کنید و هنگام واید شدن اسپرد معامله ای انجام ندهید. برای این کار میتوانید از اندیکاتور نمایش اسپرد لحظه ای استفاده کنید.

گپ های بازار (Gap) :

گپ یا شکاف قیمت زمانی رخ میدهد که یک خبر یا رویداد باعث هجوم خریداران یا فروشندگان به بازار های مالی شود و در این حالت شاهد اسلیپیج هستیم. انواع گپ در بازارهای مالی عبارتند از : گپ معمولي ، گپ شكست ، گپ ادامه دهنده يا روند ، گپ خستگي. به طور مثال گپ‌هایی که در بامداد دوشنبه و پس از دو روز تعطیلی در بازار فارکس ایجاد می‌شوند.

نوسانات سریع قیمت :

نوسانات سریع قیمت در نمودار زمانی رخ میدهد که نرخ به یک نقطه مهم پرایس اکشن برسد به طور مثال نقاط حمایت و مقاومت.

چند نکته مهم :

• تاثیر مثبت اسلیپیج که به ندرت دیده میشود! نیز وجود دارد : فرض کنید که یک معامله ی خرید بر روی قیمت 1260 دارید ، حد سود (TP) خود را روی نرخ 1300 دلار قرار داده‌اید ؛ به دلیل انتشار یک اخبار، قیمت یک گپ رو به بالا ایجاد میکند و ناگهان روی 1320 دلار باز می‌شود. در این شرایط در اولین قیمتی که در دسترس باشد، حد سود شما اجرا خواهد شد. بنابراین در این مثال به جای اینکه 40 دلار سود کنید، 60 دلار سود خواهید کرد!
• در بازار «سهام» جهانی ایجاد اسلیپیج یک موضوع طبیعی است. زیرا بازار سهام در ساعات معینی باز و بسته می‌شوند. بنابراین در روز بعد و هنگامیکه آن سهم مجددا باز شود احتمالا یک گپ در نرخ بازار دیده میشود.
• یک جنبه ی مثبت در بازار بورس ایران وجود دارد و آن این است که در بازارسهام و سکه آتی ایران موضوع اسلیپیج وجود ندارد. زیرا بعد از به پایان رسیدن زمان معاملات ؛ تمام سفارشات اجرا نشده از سیستم بورس بازارسهام و سکه آتی حذف خواهند گردید و معامله گر در روز بعد باید مجددا سفارش گذاری را انجام دهد.

Slippage در بازار ارزهای دیجیتال

در بازار ارزهای دیجیتال اوضاع کمی متفاوت است زیرا عمق بازار در مقایسه با بازارهای سنتی کمی ضعیف‌تر است و نوسانات قیمت نیز بیشتر دیده میشود. علت ایجاد اسلیپیج در بازار ارزهای دیجیتال می‌تواند به دلیل “عمق” ناکافی اوردر بوک‌ها (Order Book) باشد.

گاها دیده میشود که یک سفارش با حجم بالا می‌تواند نرخ مارکت را حرکت دهد! با این اوصاف سفارشاتی که در قیمت‌های مختلف وجود دارند، باید گپ این سفارش با حجم بالا را پر کنند؛ این مفهوم با نام Split Order (سفارشات انشعابی) شناخته می‌شوند.همانطور که از نام آن مشخص است: یک سفارش با حجم بالا به چندین سفارش کوچک‌تر با سطوح قیمتی مختلف تقسیم و اجرا می‌شوند.

حذف اسلیپیج در معامله ارزهای دیجیتال

در زیر به 3 راه حل نسبی برای حذف اسلیپیج در معامله ارزهای دیجیتال اشاره میکنیم :

1- خرد کردن سفارشات بزرگ : هنگامیکه قصد داریم یک معامله ی باحجم بالا باز کنیم بهتر است آن مقدار را به سفارشات کوچک تری تقسیم کنیم و بصورت چندین پوزیشن آنها را اجرا نماییم.

2- تنظیم کردن اسلیپیج بصورت دستی: در بعضی از صرافی های آنلاین این امکان وجود دارد که مقدار اسلیپیج را به صورت دستی تعیین نمایید. (مثل صرافی یونی سوآپ). با این امکان میتوانید مشخص نمایید که مثلا اگر مقدار انحراف از 20 واحد بیشتر شد ، پوزیشن شما اجرا نـشود.

pforexcom

لغزش (Slippage) می‌تواند یک رخداد رایج در معاملات فارکس باشد اما اغلب درک اشتباهی از آن می‌شود. درک اینکه اسلیپیج چطور رخ می‌دهد می‌تواند یک معامله‌ گر را قادر سازد تا ل

اسلیپیج یا لغزش در بازار فارکس تایم

لغزش (Slippage) می‌تواند یک رخداد رایج در معاملات فارکس باشد اما اغلب درک اشتباهی از آن می‌شود.

درک اینکه اسلیپیج چطور رخ می‌دهد می‌تواند یک معامله‌ گر را قادر سازد تا لغزش منفی را به حداقل رسانده و از طرف دیگر اسلیپیج مثبت را به حداکثر برساند.

لغزش در واقع زمانی رخ می‌دهد که یک دستور معاملاتی با قیمتی متفاوت از قیمت درخواست شده، اجرا شود.

این معمولا در حین دوره‌ های پرنوسان و همینطور بازه‌ های زمانی که در آن دستورهای معاملاتی نمی‌توانند با قیمت‌ های درخواستی مطابقت پیدا کنند، رخ می‌دهد.

معمولا دیدی منفی از اسلیپج در بازار فارکس وجود دارد اما در واقع از این رخداد عادی در بازار می‌تواند به نفع خود استفاده کرد.

زمانی که دستورهای معاملاتی فارکس برای اجرا شدن توسط بروکر یا بانک ارسال می‌شوند، آنها با بهترین قیمت در دسترس (چه بالاتر از قیمت درخواستی چه پایین‌تر) اجرا می‌شوند.

مثال‌ هایی از لغزش در معاملات ForexTime

بیایید فرض کنیم که میخواهیم جفت‌ ارز EUR/USD را با نرخ بازار فعلی یعنی 1.3650 خریداری کنیم. زمانی که معامله اجرا می‌شود، سه نوع نتیجه ممکن است:

معامله بدون لغزش، معامله با لغزش مثبت و معامله با لغزش منفی.

نتیجه اول: بدون لغزش

در این حالت دستور معاملاتی ثبت شده و بهترین قیمت در دسترس 1.3650 (همان قیمتی که درخواست کرده‌ایم) است و معامله با همین قیمت اجرا می‌شود.

نتیجه دوم: لغزش مثبت

در این حالت دستور معاملاتی ثبت شده و بهترین قیمت در دسترس به طور ناگهانی به 1.3640 (10 پیپ کمتر از قیمت درخواستی) تغییر پیدا می‌کند.

بنابراین معامله با این قیمت که از قیمت درخواستی بهتر است، اجرا می‌شود.

نتیجه سوم: لغزش منفی

در این حالت دستور معاملاتی ثبت شده و بهترین قیمت در دسترس به طور ناگهانی به 1.3660 (10 پیپ بیشتر از قیمت درخواستی) تغییر پیدا می‌کند.

بنابراین معامله با این قیمت که نسبت به قیمت درخواستی به ضرر معامله‌ گر است،‌ اجرا می‌شود.

بروکرهای ECN | حساب ECN چیست؟

بروکرهای ECN نوعی از بروکرها هستند که سفارشات خرید و فروش شما را به صورت مستقیم در بازار فارکس و در بستر شبکه ECN با دیگر سفارشات مطابقت می‌دهند. با استفاده از این روش، نقش واسط میان خریدار و فروشنده در فارکس برداشته می‌شود و افراد می‌توانند مستقیما و بدون واسطه از قیمت‌های خرید و فروش موجود در این شبکه استفاده کنند. به همین دلیل است که بروکرهای ECN اسپردی از معامله گران نمی‌گیرند.

به صورت کلی دو نوع بروکر وجود دارد: بروکرهای مارکت میکر و بروکرهای ECN.

بروکرهای ECN از نوع بروکرهای بدون میز معاملات (NDD) به حساب می‌آیند و بروکرهای مارکت میکر از نوع بروکرهای با میز معاملات (DD) هستند. اگر بخواهیم خیلی ساده تفاوت این دو نوع بروکر را توضیح دهیم باید بگوییم که مارکت مایکرها عمدتا خودشان طرف مقابل معامله شما هستند در حالی که بروکرهای ECN خودشان طرف مقابل معامله شما نیستند و در عوض نقدینگی را از شبکه ECN و بدون واسطه برای شما فراهم می‌کنند. البته بروکرها از اصطلاحات دیگری هم استفاده می‌کنند و شما می‌توانید برای آشنایی با انواع مختلف بروکرها به مقاله بروکر فارکس، مراجعه کنید.

ما در این قسمت بروکرهای ECN و ساختار انجام معاملات در آن‌ها را بررسی می‌کنیم.

نحوه معامله کردن با بروکرهای ECN‌

بروکرهای ECN واسطه‌های مالی هستند و همان طور که از نام آن‌ها پیداست از شبکه‌ای به نام ECN برای انجام سفارشات مشتریان خود استفاده می‌کنند اما شبکه ECN‌ چیست؟

شبکه ECN مخفف عبارت Electronic Communications Network و به معنای شبکه ارتباطات الکترونیکی است. در این شبکه بزرگ، بانک‌ها، تریدرها، صندوق‌های پوشش ریسک، موسسات، و بروکرها فعالیت می‌کنند. ECN در فارکس، یک شبکه الکترونیکی است که از طریق آن خریداران و فروشندگان می‌توانند به صورت مستقیم با یکدیگر معامله کنند. در این سیستم که برای مطابقت دادن سفارش‌های خرید و فروش معامله گران فراهم شده است، جزئیات مربوط به قیمت و سفارش‌ها مشخص است.

نقش بروکر ECN به هنگام انجام سفارشات فارکس در این است که سفارش شما را با قیمت‌های موجود در این شبکه تطبیق دهد. برخلاف بروکرهای مارکت میکر که طرف دیگر معامله شما هستند، بروکرهای ECN نقشی در معامله شما ندارند (در ادامه مطلب درباره بروکرهای مارکت میکر بیشتر صحبت می‌کنیم).

میزان کارمزد بروکرهای ECN

همان طور که گفتیم به دلیل این که بروکرهای ECN نقشی در انجام معاملات شما ندارند و فقط یک واسط برای معاملات خرید و فروش شما هستند، مبلغ بسیار کمی به عنوان اسپرد می‌گیرند (در برخی موارد، میزان اسپرد صفر است). با این وجود بروکرهای ECN، برای انجام سفارشات، از مشتریان مبلغ ثابتی به عنوان کمیسیون دریافت می‌کنند.

مشاهده بیشتر: آموزش رایگان فارکس

مزایا و معایب بروکرهای ECN

معامله کردن با بروکرهای ECN مزایا و معایبی دارد که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم.

مزایای بروکرهای ECN

سرعت: سرعت اجرای معاملات در بروکرهای ECN‌ به دلیل وصل شدن سفارشات معامله گران به شبکه ECN بیشتر است.
شفافیت قیمت: در این سیستم، قیمت‌ها به صورت شفاف در اختیار تمام شرکت کنندگان ECN قرار دارند و همین موضوع باعث می‌شود تا امکان دستکاری قیمت به شدت محدود شود.

تاریخچه قیمت: تاریخچه قیمت‌ها تا حدی مشخص است و افراد می‌توانند بدین وسیله روند موجود در بازار را تجزیه و تحلیل کنند.

اسپرد: به دلیل این که بروکرها سفارش شما را مستقیما به این شبکه متصل می‌کنند، میزان اسپرد حساب‌های ECN بسیار کم است.

سبک معاملاتی: با استفاده از بروکرهای ECN می‌توانید در همه سبک های معاملاتی (معاملات بلند مدت تا اسکالپینگ) معامله کنید.

معایب بروکرهای ECN

کمیسیون: شاید بتوان گفت مهمترین ایراد بروکرهای ECN، دریافت کمیسیون به عنوان کارمزد است البته بسته به این که چه بروکری را انتخاب می‌کنید، مقدار کمیسیون متفاوت خواهد بود.

سپرده گذاری: مقدار شارژ اولیه حساب معمولا در بروکرهای ECN بیشتر از سایر بروکرهاست.

اسپرد: اسلیپیج مثبت و منفی در برخی مواقع که میزان نوسانات در بازار بسیار زیاد است، امکان واید شدن یا بیشتر شدن اسپرد وجود دارد.

اسلیپج: امکان اسلیپج یا لغزش قیمت در بروکرهای ECN وجود دارد البته لغزش قیمت در بروکرهای مارکت میکر هم وجود دارد.

تفاوت بروکر ECN و حساب ECN چیست؟

بروکرها در فارکس معمولا ترکیبی از مارکت میکر و ECN هستند. هیچ کدام از این دو نوع سیستم به خودی خود بد نیستند اما از آن جایی که سبک معاملاتی تریدرها متفاوت است، بروکرها سعی می‌کنند در قالب حساب‌های معاملاتی متنوع خواسته‌های مشتریان خود را فراهم کنند. به همین علت است که به هنگام ثبت نام در بروکر با حساب‌های معاملاتی متنوعی رو به رو می‌شوید که معمولا یکی از اسلیپیج مثبت و منفی آن‌ها حساب ECN است. در حساب معاملاتی ECN، بروکر سفارشات شما را از طریق شبکه گسترده ECN و بدون واسطه انجام می‌دهد اما مثلا در حساب‌های استاندارد همان بروکر، سفارشات از طریق سیستم مارکت میکری یا همان «با میز معاملات» انجام می‌شود. البته همه بروکرهای فارکس حساب ECN‌ ندارند. پس بهتر است قبل از ثبت نام انواع حساب‌های معاملاتی آن‌ها را بررسی کنید.

پیشنهاد ویژه: استراتژی فارکس

۶ روش برای تشخیص بروکرهای ECN

گاهی بروکرهای فارکس فقط از اسم ECN استفاده می کنند اما بروکر ECN واقعی نیستند. برای این که بفهمید بروکری که قصد کار کردن با آن را دارید یک بروکر ECN واقعی است یا نه، به روش‌هایی که در ادامه توضیح می‌دهیم، دقت کنید.

روش اول تشخیص بروکر ECN

اگر بروکر شما یک بروکر ECN واقعی باشد باید در توافقنامه مشتری این موضوع را با شفافیت اعلام کرده باشد. پس شما می توانید با خواندن این توافقنامه متوجه بشوید که بروکرتان واقعا ECN‌ است یا نه.

روش دوم تشخیص بروکر ECN

اگر بروکر ECN شما (یا حساب ECN در بروکر شما) اسپرد ثابتی داشته باشد، نشانه این است که بروکر شما ECN‌ نیست. اسپردهای بروکرهای ECN شناور و متغیر هستند.

روش سوم تشخیص بروکر ECN

سعی کنید همیشه اسلیپج (لغزش قیمت‌ها) را چک کنید. وجود اسلیپیج مثبت و منفی در بروکرهای ECN طبیعی است اما اگر کارگزار شما فقط اسلیپج منفی را در سفارشتان اعمال می‌کند، احتمالا بروکر ECN واقعی نیست.

پیشنهاد ویژه: سیگنال سهام خارجی

روش چهارم تشخیص بروکر ECN

حجم سفارشات خود را چک کنید. بعضی از بروکرها که ECN واقعی نیستند، سفارشات با حجم بالا را قبول نمی‌کنند. برای این کار شما می‌توانیم سفارشی مثلا به اندازه ۵ لات باز کنید. اگر بروکر سفارش شما را رد کرد، احتمالا بروکر ECN‌ واقعی نیست.

روش پنجم تشخیص بروکر ECN

یکی دیگر از مواردی که می‌تواند در تشخیص واقعی بودن بروکر ECN به شما کمک این است که آیا کارگزارتان، برای تعیین حد سود و حد ضرر، محدودیت اعمال کرده است یا نه. این محدودیت‌ها به این شکل است که مثلا با چه فاصله‌ای از قیمت فعلی می‌توانید استاپ لاس یا تیک پرافیت تعیین کنید. اگر این محدودیت‌ها وجود داشته باشند، کارگزار شما یک بروکر واقعی ECN نیست. این محدودیت‌ها در قالب تعیین یک مقدار مشخص برای Stops Level صورت می‌گیرد.

برای چک کردن استاپ لول می‌توانید وارد نرم افزار متاتریدر شده و از قسمت Market Watch روی جفت ارز مورد نظر خود راست کلیک کرده و با انتخاب گزینه Specification، میزان استاپ لول خود را مشاهده کنید.

این عدد در بروکرهای ECN صفر است.

روش ششم تشخیص بروکر ECN

بروکرهایی که ECN نیستند، اجازه معاملات اسکالپینگ را به تریدرها نمی‌دهند. چون این بروکرها استاپ لول خاصی را مشخص می‌کنند در حالی که اسکالپرها با توجه به سرعت انجام معاملاتشان و سود کمی که در هر معامله می‌گیرند، نباید محدودیتی در تعیین حد سود و ضرر خود داشته باشند.

بروکرهای مارکت میکر یا بازار ساز

در این قسمت می‌خواهیم مفهوم بروکرهای مارکت میکر فارکس را به زبان ساده توضیح بدهیم. بروکرهای مارکت میکر از نوع بروکرهای با میز معاملات (DD) هستند و در بیشتر موارد طرف مقابل معامله شما، خودشان هستند.

همان طور که می‌دانید فارکس بازار بزرگی است و شما به عنوان تریدر باید از طریق بروکرها با این بازار ارتباط برقرار کنید. بروکرهای خرده فروش راه ارتباط معامله گران با بازار فارکس هستند. در این گونه معاملات شما مالکیت ارزها را نخواهید داشت. تنها کاری که در این معاملات انجام می‌دهید پیش بینی قیمت است. اگر قیمت را به درستی پیش بینی کنید، بروکر باید تفاوت قیمت خرید و فروش را اسلیپیج مثبت و منفی به شما بپردازد و اگر قیمت برخلاف پیش بینی شما حرکت کرد، شما باید تفاوت قیمت خرید و فروش را به بروکر بدهید.

البته به هنگام باز کردن معاملات خرید و فروش فارکس، بروکرها از شما مبلغی به عنوان مارجین یا وجه الضمانه می‌گیرند تا در صورتی که ضرر شما بیشتر از مارجین شد، معامله را ببندند و سود خود که همان مارجین شما است را دریافت کنند.

از طرف دیگر اگر پیش بینی شما درست باشد و سفارش خود را با حجم زیادی انجام داده باشید، بروکر باید توانایی پرداخت سود شما را داشته باشد. به همین جهت است که شما و بروکر با معاملات فارکس نوعی شراکت را می‌پذیرید. شراکتی که سود یکی منجر به زیان دیگری می‌شود.

بروکرها برای این که مطمئن شوند در صورت ضرر کردن شما، سود خود را می‌گیرند، مبلغی از پول شما را به عنوان مارجین نگه می‌دارند با این حساب آن‌ها مطمئن هستند که اگر حتی بعد از یک شکست در معامله فرار کنید، آن‌ها پول خود را خواهند داشت ولی آیا شما مطمئن هستید در صورتی که شما سود کنید، بروکر پول شما را پرداخت می‌کند. پس شما هم به عنوان تریدر باید از انتخاب بروکر خود مطمئن باشید.

مشاهده بیشتر: آموزش پیشرفته فارکس

آیا بروکرهای مارکت میکر از ضرر معامله گران سود می‌کنند؟

درست است که در حالت کلی در بروکرهای مارکت میکر، سود شما مساوی ضرر بروکر و ضرر شما مساوی سود بروکر است اما این همه ماجرا نیست. در واقع بروکرها آن قدر که به نظر می‌آیند ترسناک نیستند. اگر شما معامله گر قهاری باشید و مدام سود زیادی به دست بیاورید، بروکر باید مبلغ شما را پرداخت کند. حال اگر تعداد این مشتریان موفق زیاد باشد، بروکر باید به نحوی ریسک خود را مدیریت کند چون احتمال برد و باخت برای بروکر هم وجود دارد. برای کنترل ریسک، بروکرهای مارکت میکر همیشه طرف مقابل معامله شما را نمی‌گیرند. در واقع بروکرهای مارکت میکر سعی می‌کنند از سه روش برای انجام سفارشات شما استفاده کنند:

۱- وقتی شما سفارشی را باز می‌کنید، آن ها طرف دیگر معامله شما می‌شوند.

۲- وقتی شما سفارشی را باز می‌کنید، آن ها طرف مقابل معامله شما را از دیگر مشتریانشان انتخاب می‌کنند.

۳- وقتی شما سفارشی را باز می‌کنید، آن‌ها سفارش شما را برای لیکوئیدیتی پروایدرها یا فراهم کنندگان نقدینگی در فارکس می‌فرستند.

نکته: فراهم کنندگان نقدینگی یا لیکوئیدیتی پروایدرها نهادهای بزرگی هستند که می‌توانند به سرعت دارایی‌های مالی را بخرند یا بفروشند.

با این حساب، این گفته که سود شما ضرر بروکر است کاملا صحیح نیست چون اولا اگر مشتریان یک بروکر دائما ضرر کنند، بعد از مدتی دست از کار می‌کشند و بروکر بدون مشتری می‌ماند. دوما در بسیاری از موارد بروکرها سفارش شما را به لیکوئیدیتی پروایدرها می‌سپارند و فقط از طریق کارمزد، کسب درآمد می‌کنند.

بروکر مارکت میکر بهتر است یا ECN؟

انتخاب نوع بروکر کاملا به شما و اسلیپیج مثبت و منفی نحوه معامله کردنتان بستگی دارد. اگر ترجیح می‌دهید به جای اسپرد صفر یا بسیار کم، کمیسیون پرداخت کنید، می‌توانید از بروکرهای ECN استفاده کنید اما اگر ترجیح می‌دهید کمیسیونی پرداخت نکنید، از بروکرهای مارکت میکر با اسپرد بیشتر استفاده کنید.

اگر قصد دارید معاملات کوتاه مدت انجام دهید، میزان استاپ لول برای شما اهمیت پیدا می‌کند. در این صورت اگر حداقل استاپ لول در بروکرهای مارکت میکر برایتان مناسب نبود، می توانید از بروکرهای ECN یا حساب‌های ECN استفاده کنید.

امروزه اکثر بروکرها ترکیبی از مارکت میکر و ECN‌ هستند و شما به راحتی می‌توانید با انتخاب یکی از حساب‌های معاملاتی در بروکر مورد نظرتان یکی از این دو شیوه را انتخاب کنید. همان طور که گفتیم هیچ کدام از این دو نوع بروکر به خودی خود، خوب یا بد نیستند و شما باید با توجه به شرایط و سبک معاملاتی خود یکی از آن‌ها را انتخاب کنید.

پیشنهاد ویژه: اقتصاد کلان

سوالات متداول

۱- بروکر ECN چیست؟

بروکر ECN نوعی بروکر است که سفارشات خرید و شما را بدون واسطه به شبکه ECN و لیکوئیدیتی پروایدرها وصل می‌کند.

۲- بروکر مارکت میکر چیست؟

بروکر مارکت میکر نوعی از بروکرهای فارکس است که معمولا طرف مقابل سفارش خرید و شما را می‌گیرد و قیمت‌های خرید و فروش خود را پیشنهاد می‌دهد البته مارکت میکرها همیشه از این روش استفاده نمی‌کنند. در متن مقاله راجع به این قضیه توضیح داده‌ایم.

۳- مزیت های بروکر ECN‌ چیست؟

اسپرد صفر یا خیلی کم، سرعت بالای اجرای سفارشات، شفافیت در قیمت‌های خرید و فروش و. از جمله مزیت‌های بروکرهای ECN‌ است.

حملات ساندویچی دیفای چیست و چگونه می‌توان از آنها اجتناب کرد؟

چشم انداز صنعت امور مالی غیرمتمرکز یا دیفای فرصت‌های زیادی را ارائه می‌دهد، اما در همین حین می‌تواند مستعد انواع مختلف حملات هکری نیز باشد. سوء استفاده از قراردادهای هوشمند یک نگرانی همیشگی میان کاربران این حوزه است. مجرمان از آسیب‌پذیری‌های موجود در کدهای دی‌فای برای اجرای حملات وام‌های آنی (Flash Loan Attacks)، حملات راگ پول (Rug Pull) و حملات ساندویچی (Sandwich Attacks) استفاده می‌کنند. اگر تاکنون اسم حمله ساندویچی را نشنیده‌اید نگران نباشید، زیرا نوع حمله به اندازه‌ی دیگر انواع حملات مثل راگ پول اسلیپیج مثبت و منفی اسلیپیج مثبت و منفی شایع نیستند.

حملات ساندویچی می‌توانند موقعیت‌های بسیار مشکل‌سازی را در برنامه‌های دیفای ایجاد کنند. این مشکلات به اندازه‌ای اهمیت دارند که ویتالیک بوترین، بنیانگذار اتریوم، در سال ۲۰۱۸ در مورد آن‌ها به کاربران هشدار داد. وقتی صحبت از شاخصه‌های حملات حوزه فناوری می‌شود، درک مفهوم اصلی حمله و پیامدهای احتمالی آن بسیار مهم است. حمله ساندویچی که عمدتاً پروتکل‌ها و پلتفرم‌های دیفای را هدف قرار می‌دهد، می‌تواند عواقب قابل توجهی داشته باشد و حتی منجر به دستکاری بازار شود.

حمله ساندویچی چیست؟

در درونی‌ترین لایه، حمله ساندویچ نوعی حمله پیشرو یا فرانت رانینگ (Front-Running) است که در درجه اول پروتکل‌ها و نرم‌افزارهای‌ خدماتی مالی غیرمتمرکز را هدف قرار می‌دهد. در یک حمله ساندویچی، یک معامله‌گر خرابکار به دنبال یک تراکنش معلق یا در حال انتظار در شبکه مورد نظر خود، به عنوان مثال، شبکه اتریوم می‌گردد. حمله ساندویچی با قرار دادن یک سفارش درست قبل از معامله و یک سفارش درست بعد از آن اتفاق می‌افتد. در اصل، مهاجم به طور همزمان از پس و از پیش حمله می‌کند و تراکنش اصلی در بین آنها قرار می‌گیرد. هدف از قرار دادن این دو سفارش در اطراف معامله‌ی معلق، دستکاری قیمت دارایی‌ها است.

فرض کنید، کاربر می‌خواهد از لینک (LINK) برای مبادله اتریوم (ETH) استفاده کند. ابتدا، مجرم با آگاهی از افزایش قیمت اتریوم، دارایی‌ایی را که کاربر با آن مبادله می‌کند خریداری می‌کند. سپس، مجرم اتریوم را با قیمت کمتری خریداری می‌کند تا به قربانی اجازه دهد مقدار بیشتری خرید کند. حالا مهاجم اتریوم‌های خود را با قیمت بالاتری می‌فروشد. این تراکنش ساندویچی بر مقدار اتریومی که کاربر دریافت می‌کند تأثیر می‌گذارد. از آنجایی که خرابکار موفق شد تا سفارش را با قیمت دلخواه خود انجام دهد، معامله بعدی ارزش بیشتری خواهد داشت. این توالی معاملات باعث افزایش قیمت اتریوم می‌شود و به مجرم اجازه می‌دهد تا با مدیریت معاملات کاربر و ایجاد افزایش مصنوعی قیمت، سود به جیب بزند.

عواملی تاثیرگذار در حملات ساندویچی

روش حمله ساندویچی باعث می شود که این نوع حمله ساده به‌نظر برسد. در واقعیت، شاید انجام این نوع حمله بسیار آسان باشد. حتی اگر سود ناچیز باشد، می‌توان از این روش به طور مکرر و بدون هیچ گونه عواقبی استفاده کرد. با این حال، یک معامله‌گر مجرم باید برای انجام یک حمله ساندویچی به خوبی آماده باشد. پیچیدگی‌های زیادی در صنعت امور مالی غیرمتمرکز وجود دارد که می‌تواند بر شانس موفقیت این گونه حملات تأثیر بگذارد.

اکثر حملات ساندویچی از طریق پروتکل‌های بازارساز خودکار یا AMM انجام می‌شود. نمونه‌های قابل توجه این پروتکل‌ها عبارتند از یونی‌سواپ (Uniswap)، پنکیک‌سواپ (PancakeSwap) و سوشی‌سواپ (Sushi). با توجه به الگوریتم‌های قیمت‌گذاری این پلتفرم‌ها، نقدینگی همیشه تقاضای بالایی دارد و معاملات در آنها به طور مداوم انجام می‌شود. با این حال، شما نمی توانید جنبه لغزش قیمت (Slippage) را نادیده بگیرد. اسلیپیج که زمانی رخ می‌دهد که حجم و نقدینگی یک دارایی در بازار به علت نوسانات زیاد تغییر می‌کند.

علاوه بر این، معامله‌گران همچنین قیمت اجرایی مورد انتظار (Expected Execution)، قیمت اجرای واقعی (Actual Execution) و نرخ لغزش غیرمنتظره را باید در نظر بگیرند. این عوامل می‌توانند بر نرخ‌های معامله و میزان دارایی X که کاربر در ازای دارایی Y دریافت می‌کنند تأثیر بگذارند. اجرای تراکنش‌های بلاک‌چین ممکن است مدتی طول بکشد و نرخ‌های مبادله دارایی‌ها می‌تواند به شدت در نوسان باشد و منجر به افت قیمت غیرمنتظره شود.

سناریوهای یک حمله ساندویچی

با در نظر گرفتن تمام موارد فوق، یک بازیگر بد می‌تواند به دو صورت حمله ساندویچی را انجام دهد.

دریافت کننده نقدینگی در مقابل دریافت کننده

خارج از تصور نیست که شاهد حمله دریافت کننده‌های نقدینگی به یکدیگر باشیم. به عنوان مثال، اگر یک کاربر معمولی بازار یک تراکنش AMM معلق در بلاکچین داشته باشد، مهاجم می‌تواند تراکنش‌های بعدی قبلی آن را برای دریافت سود اجرا کند. از آنجایی که استخر نقدینگی و جفت دارایی دارای سه تراکنش معلق هستند، ماینرها تصمیم خواهند گرفت که کدام یک ابتدا تایید شود. اگر مهاجم هزینه تراکنش بالاتری را نسبت به فرد دیگر بپردازد، شانس بیشتری برای به انجام رساندن تراکنش خود دارد. این اسلیپیج مثبت و منفی یک روند تضمین شده نیست، بلکه صرفاً یک نمونه برای توضیح این است که انجام یک حمله ساندویچی چقدر آسان قابل انجام است.

ارائه دهنده نقدینگی در مقابل دریافت کننده

یک تامین کننده نقدینگی می‌تواند به روشی بسیار مشابه به گیرنده نقدینگی حمله کند. اگرچه مهاجم این بار باید سه عمل را انجام دهد، پیشفرض‌های این ۲ نوع حمله یکسان است. اول آنها برای افزایش احتمال لغزش قربانی، نقدینگی را حذف می‌کنند. دوم، آنها برای بازگرداندن تعادل اولیه استخر نقدینگی را مجدداً اضافه می‌کنند و سوم، آنها دارایی Y را با X مبادله می‌کنند تا تعادل دارایی X را به حالت قبل از حمله بازگردانند.

برداشت نقدینگی قبل از انجام معامله‌ی قربانی، کارمزد کمیسیون آن معامله را منتفی می‌کند. به طور معمول، ارائه‌دهندگان نقدینگی برای فعالیت‌هایی که در مجموعه آنها اتفاق می‌افتد، کارمزد کمی دریافت می‌کنند. اطمینان از عدم دریافت کمیسیون می‌تواند به هر گیرنده‌ی نقدینگی صرف نظر از قیمت کارمزد دریافتی آنها آسیب مالی وارد کند.

آیا انجام حملات ساندویچی مقرون به صرفه است؟

با وجود انگیزه‌های مالی واضح برای حمله ساندویچی، انجام این کار ممکن است همیشه سودآور نباشد. هزینه انجام این تراکنش‌ها برای معامله‌گران دیگر غالباً بیشتر از سود مالی مهاجمان است. به‌ویژه زمانی که از شبکه اتریوم استفاده می‌کنند که هزینه‌های تراکنش (به ازای هر اقدام) را نسبتاً منظم یادداشت می‌کند. با این حال، یک حمله ساندویچی همچنان می‌تواند یک حمله سودآور باشد، اگر کمیسیون دریافتی از حالت عادی و همینطور هزینه تراکنش برای حمله ساندویچی از مبلغ معامله‌ی قربانی بیشتر باشد.

ظهور تجارت غیرمتمرکز از طریق سازندگان بازار خودکار همچنان خطراتی را برای هر کسی که از این خدمات استفاده می‌کند به همراه دارد. حمله ساندویچی ممکن است در هر لحظه رخ دهد. همانطور که دیفای کاربران بیشتری را جذب می‌کند، فرصت‌های بیشتری را نیز برای مجرمان بوجود می‌آورد. این بدان معنا نیست که حملات ساندویچی بیشتری در آینده وجود خواهد داشت، اما این چیزی است که باید در نظر داشت.

نحوه محافظت در برابر حملات ساندویچی

برای AMM ها، توسعه اقدامات متقابلی که قادر به محافظت از کاربران در برابر حملات ساندویچی باشند، بسیار مهم است. به عنوان مثال، پلتفرم ۱inch یک نوع سفارش جدید به نام “تراکنش‌های فلش‌بات” را معرفی کرد که در mempool (حافظه استخر تراکنش‌های در انتظار تایید) قابل مشاهده نیستند زیرا هرگز در آن به نمایش گذاشته نمی‌شوند. در عوض، پلتفرم ۱ اینچ ارتباط مستقیمی با ماینرهای قابل اعتماد دارد تا تراکنش‌ها را پس از استخراج، قابل مشاهده کند. تا به امروز، به نظر می‌رسد که این تنها راه برای محافظت کاربران از خود در برابر حمله ساندویچی باشد. با این حال، مشخص نیست که آیا سایر AMMها با ماینرها برای عدم انتشار تراکنش‌ها همکاری خواهند داشت یا نه. راه‌حل‌های دیگری ممکن است در آینده پیدا شود، اما احتمالاً مدتی طول خواهد کشید.

کلام آخر

حوزه دیفای مثل هر مفهوم دیگری، توامانی از ویژگی‌های مثبت و منفی است. همانطور که فرصت‌های فوق‌العاده‌ای را برای کاربران بوجود می‌آورد، می‌تواند زمینه ساز انواعی از کلاهبرداری‌های ارز دیجیتال نیز باشد که البته حملات ساندویچی از انواع کمتر رایج آنها است. این را همیشه در نظر داشته باشید که بالابردن سطح اطلاعات برای فعالیت در این حوزه امری لازم و ضروری است.

حملات ساندویچی دیفای چیست و چگونه می‌توان از آنها اجتناب کرد؟

چشم انداز صنعت امور مالی غیرمتمرکز یا دیفای فرصت‌های زیادی را ارائه می‌دهد، اما در همین حین می‌تواند مستعد انواع مختلف حملات هکری نیز باشد. سوء استفاده از قراردادهای هوشمند یک نگرانی همیشگی میان کاربران این حوزه است. مجرمان از آسیب‌پذیری‌های موجود در کدهای دی‌فای برای اجرای حملات وام‌های آنی (Flash Loan Attacks)، حملات راگ پول (Rug Pull) و حملات ساندویچی (Sandwich Attacks) استفاده می‌کنند. اگر تاکنون اسم حمله ساندویچی را نشنیده‌اید نگران نباشید، زیرا نوع حمله به اندازه‌ی دیگر انواع حملات مثل راگ پول شایع نیستند.

حملات ساندویچی می‌توانند موقعیت‌های بسیار مشکل‌سازی را در برنامه‌های دیفای ایجاد کنند. این مشکلات به اندازه‌ای اهمیت دارند که ویتالیک بوترین، بنیانگذار اتریوم، در سال ۲۰۱۸ در مورد آن‌ها به کاربران هشدار داد. وقتی صحبت از شاخصه‌های حملات حوزه فناوری می‌شود، درک مفهوم اصلی حمله و پیامدهای احتمالی آن بسیار مهم است. حمله ساندویچی که عمدتاً پروتکل‌ها و پلتفرم‌های دیفای را هدف قرار می‌دهد، می‌تواند عواقب قابل توجهی داشته باشد و حتی منجر به دستکاری بازار شود.

حمله ساندویچی چیست؟

در درونی‌ترین لایه، حمله ساندویچ نوعی حمله پیشرو یا فرانت رانینگ (Front-Running) است که در درجه اول پروتکل‌ها و نرم‌افزارهای‌ خدماتی مالی غیرمتمرکز را هدف قرار می‌دهد. در یک حمله ساندویچی، یک معامله‌گر خرابکار به دنبال یک تراکنش معلق یا در حال انتظار در شبکه مورد نظر خود، به عنوان مثال، شبکه اتریوم می‌گردد. حمله ساندویچی با قرار دادن یک سفارش درست قبل از معامله و یک سفارش درست بعد از آن اتفاق می‌افتد. در اصل، مهاجم به طور همزمان از پس و از پیش حمله می‌کند و تراکنش اصلی در بین آنها قرار می‌گیرد. هدف از قرار دادن این دو سفارش در اطراف معامله‌ی معلق، دستکاری قیمت دارایی‌ها است.

فرض کنید، کاربر می‌خواهد از لینک (LINK) برای مبادله اتریوم (ETH) استفاده کند. ابتدا، مجرم با آگاهی از افزایش قیمت اتریوم، دارایی‌ایی را که کاربر با آن مبادله می‌کند خریداری می‌کند. سپس، مجرم اتریوم را با قیمت کمتری خریداری می‌کند تا به قربانی اجازه دهد مقدار بیشتری خرید کند. حالا مهاجم اتریوم‌های خود را با قیمت بالاتری می‌فروشد. این تراکنش ساندویچی بر مقدار اتریومی که کاربر دریافت می‌کند تأثیر می‌گذارد. از آنجایی که خرابکار موفق شد تا سفارش را با قیمت دلخواه خود انجام دهد، معامله بعدی ارزش بیشتری خواهد داشت. این توالی معاملات باعث افزایش قیمت اتریوم می‌شود و به مجرم اجازه می‌دهد تا با مدیریت معاملات کاربر و ایجاد افزایش مصنوعی قیمت، سود به جیب بزند.

عواملی تاثیرگذار در حملات ساندویچی

روش حمله ساندویچی باعث می شود که این نوع حمله ساده به‌نظر برسد. در واقعیت، شاید انجام این نوع حمله بسیار آسان باشد. حتی اسلیپیج مثبت و منفی اگر سود ناچیز باشد، می‌توان از این روش به طور مکرر و بدون هیچ گونه عواقبی استفاده کرد. با این حال، یک معامله‌گر مجرم باید برای انجام یک حمله ساندویچی به خوبی آماده باشد. پیچیدگی‌های زیادی در صنعت امور مالی غیرمتمرکز وجود دارد که می‌تواند بر شانس موفقیت این گونه حملات تأثیر بگذارد.

اکثر حملات ساندویچی از طریق پروتکل‌های بازارساز خودکار یا AMM انجام می‌شود. نمونه‌های قابل توجه این پروتکل‌ها عبارتند از یونی‌سواپ (Uniswap)، پنکیک‌سواپ (PancakeSwap) و سوشی‌سواپ (Sushi). با توجه به الگوریتم‌های قیمت‌گذاری این پلتفرم‌ها، نقدینگی همیشه تقاضای بالایی دارد و معاملات در آنها به طور مداوم انجام می‌شود. با این حال، شما نمی توانید جنبه لغزش قیمت (Slippage) را نادیده بگیرد. اسلیپیج که زمانی رخ می‌دهد که حجم و نقدینگی یک دارایی در بازار به علت نوسانات زیاد تغییر می‌کند.

علاوه بر این، معامله‌گران همچنین قیمت اجرایی مورد انتظار (Expected Execution)، قیمت اجرای واقعی (Actual Execution) و نرخ لغزش غیرمنتظره را باید در نظر بگیرند. این عوامل می‌توانند بر نرخ‌های معامله و میزان دارایی X که کاربر در ازای دارایی Y دریافت می‌کنند تأثیر بگذارند. اجرای تراکنش‌های بلاک‌چین ممکن است مدتی طول بکشد و نرخ‌های مبادله دارایی‌ها می‌تواند به شدت در نوسان باشد و منجر به افت قیمت غیرمنتظره شود.

سناریوهای یک حمله ساندویچی

با در نظر گرفتن تمام موارد فوق، یک بازیگر بد می‌تواند به دو صورت حمله ساندویچی را انجام دهد.

دریافت کننده نقدینگی در مقابل دریافت کننده

خارج از تصور نیست که شاهد اسلیپیج مثبت و منفی حمله دریافت کننده‌های نقدینگی به یکدیگر باشیم. به عنوان مثال، اگر یک کاربر معمولی بازار یک تراکنش AMM معلق در بلاکچین داشته باشد، مهاجم می‌تواند تراکنش‌های بعدی قبلی آن را برای دریافت سود اجرا کند. از آنجایی که استخر نقدینگی و جفت دارایی دارای سه تراکنش معلق هستند، ماینرها تصمیم خواهند گرفت که کدام یک ابتدا تایید شود. اگر مهاجم هزینه تراکنش بالاتری را نسبت به فرد دیگر بپردازد، شانس بیشتری برای به انجام رساندن تراکنش خود دارد. این یک روند تضمین شده نیست، بلکه صرفاً یک نمونه برای توضیح این است که انجام یک حمله ساندویچی چقدر آسان قابل انجام است.

ارائه دهنده نقدینگی در مقابل دریافت کننده

یک تامین کننده نقدینگی می‌تواند به روشی بسیار مشابه به گیرنده نقدینگی حمله کند. اگرچه مهاجم این بار باید سه عمل را انجام دهد، پیشفرض‌های این ۲ نوع حمله یکسان است. اول آنها برای افزایش احتمال لغزش قربانی، نقدینگی را حذف می‌کنند. دوم، آنها برای بازگرداندن تعادل اولیه استخر نقدینگی را مجدداً اضافه می‌کنند و سوم، آنها دارایی Y را با X مبادله می‌کنند تا تعادل دارایی X را به حالت قبل از حمله بازگردانند.

برداشت نقدینگی قبل از انجام معامله‌ی قربانی، کارمزد کمیسیون آن معامله را منتفی می‌کند. به طور معمول، ارائه‌دهندگان نقدینگی برای فعالیت‌هایی که در مجموعه آنها اتفاق می‌افتد، کارمزد کمی دریافت می‌کنند. اطمینان از عدم دریافت کمیسیون می‌تواند به هر گیرنده‌ی نقدینگی صرف نظر از قیمت کارمزد دریافتی آنها آسیب مالی وارد کند.

آیا انجام حملات ساندویچی مقرون به صرفه است؟

با وجود انگیزه‌های مالی واضح برای حمله ساندویچی، انجام این کار ممکن است همیشه سودآور نباشد. هزینه انجام این تراکنش‌ها برای معامله‌گران دیگر غالباً بیشتر از سود مالی مهاجمان است. به‌ویژه زمانی که از شبکه اتریوم استفاده می‌کنند که هزینه‌های تراکنش (به ازای هر اقدام) را نسبتاً منظم یادداشت می‌کند. با این حال، یک حمله ساندویچی همچنان می‌تواند یک حمله سودآور باشد، اگر کمیسیون دریافتی از حالت عادی و همینطور هزینه تراکنش برای حمله ساندویچی از مبلغ معامله‌ی قربانی بیشتر باشد.

ظهور تجارت غیرمتمرکز از طریق سازندگان بازار خودکار همچنان خطراتی را برای هر کسی که از این خدمات استفاده می‌کند به همراه دارد. حمله ساندویچی ممکن است در هر لحظه رخ دهد. همانطور که دیفای کاربران بیشتری را جذب می‌کند، فرصت‌های بیشتری را نیز برای مجرمان بوجود می‌آورد. این بدان معنا نیست که حملات ساندویچی بیشتری در آینده وجود خواهد داشت، اما این چیزی است که باید در نظر داشت.

نحوه محافظت در برابر حملات ساندویچی

برای AMM ها، توسعه اقدامات متقابلی که قادر به محافظت از کاربران در برابر حملات ساندویچی باشند، بسیار مهم است. به عنوان مثال، پلتفرم ۱inch یک نوع سفارش جدید به نام “تراکنش‌های فلش‌بات” را معرفی کرد که در mempool (حافظه استخر تراکنش‌های در انتظار تایید) قابل مشاهده نیستند زیرا هرگز در آن به نمایش گذاشته نمی‌شوند. در عوض، پلتفرم ۱ اینچ ارتباط مستقیمی با ماینرهای قابل اعتماد دارد تا تراکنش‌ها را پس از استخراج، قابل مشاهده کند. تا به امروز، به نظر می‌رسد که این تنها راه برای محافظت کاربران از خود در برابر حمله ساندویچی باشد. با این حال، مشخص نیست که آیا سایر AMMها با ماینرها برای عدم انتشار تراکنش‌ها همکاری خواهند داشت یا نه. راه‌حل‌های دیگری ممکن است در آینده پیدا شود، اما احتمالاً مدتی طول خواهد کشید.

کلام آخر

حوزه دیفای مثل هر مفهوم دیگری، توامانی از ویژگی‌های مثبت و منفی است. همانطور که فرصت‌های فوق‌العاده‌ای را برای کاربران بوجود می‌آورد، می‌تواند زمینه ساز انواعی از کلاهبرداری‌های ارز دیجیتال نیز باشد که البته حملات ساندویچی از انواع کمتر رایج آنها است. این را همیشه در نظر داشته باشید که بالابردن سطح اطلاعات برای فعالیت در این حوزه امری لازم و ضروری است.