یکی از ابزارهای تحلیلی در بورس شاخص نام دارد، شاخص نمودار یا نماگری برای نشان دادن تغییرات قیمت سهام شرکت های بورسی در یک زمان مشخص است؛ شاخص انواع مختلفی دارد که بر اساس متغییرهای آن دسته بندی میشود و هرکدام نشانگر متغییر خاصی هستند.
شاخص هم وزن چیست؟ | معرفی شاخص های بازار سرمایه به زبان ساده
در هر فعالیتی ، نتایج قبلی و ارزیابی معیارهای پیشین میتواند کمک برای بهبود فرآیندهای پیش رو باشد. بازارهای مالی نیز از این مسئله مستثنی نیستند. از نمونه مواردی که برای مطالعه بازار سرمایه و انتخاب سهام مناسب در این بازار میتوان اشاره کرد، ارزیابی شاخصهای بازار سهام میباشد. با در نظر گرفتن شاخصهای ارزیابی و با اندازهگیری برخی پارامترها، میتوان تصمیمهای درستی در بازار سرمایه انجام داد.
معرفی شاخص های بازار سرمایه
همانطور که اشاره کردیم، افراد برای سرمایه گذاری در بازار سهام، از طریق قیمت سهام، صورتهای مالی و میزان بازده در صنعت، سهام مد نظر خود را انتخاب میکنند و اقدام به خرید و فروش آن میکنند. قیمت یک سهم، مهمترین موارد در انتخاب یک سهم میباشد؛ اما، در کنار آن شاخصهای قیمتی و ارزیابی آنها نیز از اهمیت ویژهای برخوردار است. در بازار سرمایه شاخصهای زیادی توسط متخصصان در این زمینه معرفی شده است که کاربردهای متفاوتی دارند. از این شاخصها و ابزارهای کمکی مالی دیگر برای پیشبینی روند بازار استفاده میشود. هر شاخص، متغیر مختص خود را دارد و با شاخصهای دیگر قابل مقایسه نمیباشد. در نتیجه، هر شاخص را باید نسبت به خود و در بازه زمانی مورد مقایسه و بررسی قرار داد. برای بررسی شاخصها شاخص صنعت و مالی میتوانید به سایت شرکت و مدیریت بورس ایران به نشانی www.tsetmc.com مراجعه کنید. در بازار سرمایه 8 شاخص مهم اساسی وجود دارد که توسط فعالان در این حوزه مورد استفاده قرار میگیرد که به شرح زیر است:
- شاخص کل قیمت در بورس اوراق بهادار TEPIX
- شاخص قیمت و بازده نقدی (درآمد کل) TEDPIX
- شاخص صنعت و شاخص مالی
- شاخص سهام آزاد شناور (TEFIX)
- شاخص بازار اول و بازار دوم
- شاخص ۵۰ شرکت برتر
- شاخص ۳۰ شرکت بزرگ
تعریف انواع شاخص ها در بازار سرمایه
کلمه "شاخص" از ترجمه (Index) که به معنی نشانگر یا بیانگر عددی است، گرفته شده است. با استفاده از این عدد میتوان تغییرات ایجاد شده برای یک متغیر یا چند متغیر را در بازه زمانی خاص مورد بررسی قرار داد. شاخص در بورس عددی است که روند صعودی و یا نزولی در بازار را نمایش میدهد. همانطور که در ابتدای مقاله بیان کردیم، در بازار سرمایه چندین شاخص وجود دارد که هر کدام جنبههای خاصی را نمایش میدهند. به دست آوردن هر یک از این شاخصها رابطهای جداگانه دارد که برای استفاده از آن باید کارکرد آن را بدانیم. در میان این شاخصها، برخی دارای اهمیتهای ویژهای در میان فعالان بازار هستند. در ادامه، هر یک از این شاخصها را به صورت کامل توضیح خواهیم داد.
شاخص کل
شاخص کل قیمت که به صورت شاخص کل معروف است، نشاندهنده تغییرات سطح عمومی قیمتها در کل بازار است. بیان کننده میانگین افزایش و کاهش قیمت سهام در بازار را بیان میکند. این تغییرات نسبت به سال پایه بیان میشود. سال پایه، سالی است که در آن نوسانات قیمتی کمتر بوده و به عنوان مبدا در نظر گرفته میشود. این شاخص همان شاخصی است که به صورت عمومی اطلاعرسانی میشود و رشد و افت بازار را نمایش میدهد. شاخص کل از رابطه زیر به دست میآید:
شاخص قیمت در بورس اوراق بهادار TEPIX
از اصلیترین شاخصهای بورس میتوان به شاخص قیمت (TEPIX) اشاره کرد که بیانگر روند عمومی تغییر قیمت سهام همه شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار میباشد. در این شاخص بر خلاف شاخص کل، سود تقسیمی شرکتها در این شاخص لحاظ نمیشود. در این شاخص، وزن شرکتها تاثیری موثر بر آن دارد. به عبارتی، هر چه شرکت بزرگتر باشد، تاثیر آن بر شاخص قیمت نیز بیشتر خواهد شد.
شاخص قیمت و بازده نقدی (درآمد کل) TEDPIX
شاخص بازدهی یا شاخص قیمت و بازده نقدی که به صورت اختصاصی با TEDPIX نمایش داده میشود، جزء شاخصهای اصلی بازار سرمایه میباشد. این شاخص بیانگر سطح عمومی قیمت و سود سهام شرکتهای پذیرفته شده در بورس است. به بیان دیگر، تغییرات شاخص قیمت بیانگر میانگین بازدهی سرمایهگذاران در بورس است. در واقع، شاخص بازدهی تغییرات قیمت سهام و سودهای سالیانهای را که شرکتها به شما پرداخت میکنند، محاسبه میکند.
شاخص صنعت و شاخص مالی
شرکتها بر اساس فعالیتشان در بازار سرمایه تقسیمبندی میشوند. شرکتهای تولیدی و خدماتی اصلیترین شرکتهای بورس به شمار میآیند که حدود 60 درصد شرکتهای فعال این بازار را به خود اختصاص دادهاند. همچنین، مشاوره مالی و شرکتهای تامین سرمایه جز خدمات مالی محسوب میشوند. شرکت در گروه اول در دسته شاخص صنعت و شرکت در گروه دوم در دسته شاخص مالی قرار گرفتهاند. به عنوان مثال؛ شرکتهای پتروشیمی جزء شاخص صنعت و شرکتهای تامین سرمایه در شاخص مالی دستهبندی شدهاند. شیوه محاسبه هر دو شاخص بر اساس میانگین موزون شرکتهای فعال در آن شاخص هستند. به عبارتی دیگر، این شاخصها همانند شاخص کل قیمت محاسبه میشود و تنها تفاوت آن در این است که، در شاخص صنعت و مالی تعداد شرکتها متفاوت میباشد.
شاخص سهام آزاد شناور (TEFIX)
اغلب برخی از شرکتهای حقوقی مالکیت اصلی شرکتهای سهامی را بر عهده میگیرند. زمانی که یک شرکت یا شخص حقیقی و یا حقوقی درصد بالایی از سهام یک شرکت را خریداری کند جزء سهامدار اصلی آن شرکت شناخته میشود. این سهامها معمولا به عنوان سهام فعال در بازار معامله نمیشود. در نتیجه، شناوری سهام به درصدی از سهام شرکتها گفته میشود که نزد سرمایه گذاران قرار دارد و قابلیت خرید و فروش دارد و به هدف نگهداری و کنترل شرکت خریداری نشده است. شاخص شناوری همه سهامها در سایت شرکت مدیریت و فناوری بورس نمایش داده میشود. شاخص سهام آزاد شناور، تغییرات آن بخش از سهام یک شرکت را محاسبه میکند که توسط سرمایهگذاران خرد مورد معامله قرار میگیرد. نحوه محاسبه این شاخص همانند شاخص کل قیمت است و تنها تفاوت آن با شاخص کل تعداد سهامی است که به عنوان ضریب قیمت لحاظ میشود.
* یکی از نکات با اهمیت در خصوص شاخص شناوری این است که هرچه درصد شناوری پذیرفته شده در بازار بورس بیشتر باشد، نتیجه این شاخص به شاخص کل نزدیک تر خواهد بود.
شاخص بازار اول و بازار دوم
شرکتهایی که از نظر میزان سرمایه، سود دهی، درصد شناوری آزاد در وضعیت مناسبتری قرار دارند در بازار اول و شرکتهایی که از نظر این شرایط پایین هستند در بازار دوم بورس پذیرش میشوند. شاخص بازار اول بیانگر سطح عمومی قیمت سهام شرکتهای پذیرفته شده در بازار اول و شاخص بازار دوم بیانگر سطح عمومی قیمت سهام شرکتهای پذیرفته شده در بازار دوم میباشند. درست است که شاخص، بیانگر عملکرد بورس است، اما مثبت و منفی بودن شاخص نشاندهنده مثبت یا منفی بودن کل بورس نیست. این امکان وجود دارد که چند شرکت بزرگ که وزن زیادی دارند شاخص را جا به جا کنند در حالی که روند بقیه سهامهای شرکت بر خلاف آن باشد.
شاخص ۵۰ شرکت برتر
در چند سال گذشته با توجه به ورود شرکتهای زیاد به بازار سرمایه، تعادل بازار به هم خورده است. به عبارتی، بعضی از شرکتها به تنهایی تاثیر زیادی بر شاخص گذاشتند. در نتیجه، باعث شد که وضعیت شاخص نمایانگر اوضاع بورس نیست. به این شکل که در برخی موارد بازار منفی است اما نماد چند شرکت باعث روند افزایشی شاخص است.
با توجه به اسم شاخص، مشخص است که این شاخص سطح عمومی 50 شرکت بزرگ و برتر را در بازار سرمایه نشان میدهد. این شرکت جزء شرکتهایی هستند که ارزش آنها در بازار بیشتر از شرکتهای فعال دیگر است. ارزش بازار هر شرکت اینگونه به دست میآید که قیمت سهام روز را در تعداد سهام ضرب میکنند. مهمترین مزیت بررسی شاخص 50 شرکت بزرگ در این است که، نوسان قیمت سهام شرکتها را نشان میدهد که بیش از 70 درصد ارزش کل بازار را به خود تخصیص دادهاند.
شاخص ۳۰ شرکت بزرگ
شاخص 30 شاخص صنعت و مالی شرکت بزرگ، شاخصی است که به صورت میانگین وزنی و بر اساس سهام شناور آزاد محاسبه میشود و عملکرد 30 شرکت بزرگ پذیرفته شده در بورس تهران را اندازهگیری میکند.
شاخص هم وزن
همانطور که اشاره کردیم، در بازار سرمایه پارامترهای مختلفی برای بررسی بازار وجود دارد که یکی از آنها شاخص کل و شاخص هم وزن است که میزان تغییرات کلی قیمت سهام و بازدهی آنها را نشان میدهد. شاخص هم وزن به نوعی زیر مجموعه شاخص کل بازار سرمایه است. سهام بزرگ و کوچک هر کدام نسبت به مقیاس خود تاثیر در شاخص میگذارند. در شاخص کل هم وزن تمامی شرکتها به یک میزان و با یک وزن در عدد شاخص تاثیر گذار هستند و این مسئله نمای کلی روند سهم در روز را نشان میدهد. این شاخص میتواند معیاری برای بازدهی بازار سرمایه باشد. وقتی شاخص هم وزن مثبت باشد، نشاندهنده این است که اکثر شرکتهای کوچک و بزرگ در آن روز مثبت هستند. در نتیجه عدد شاخص هم وزن میتواند معیار خوبی برای تحلیل بازدهی شرکتهای موجود در بازار باشد.
تفاوت شاخص کل با شاخص هم وزن
با توجه به اینکه هر دو شاخص کل و شاخص هم وزن به یک نسبت با سهام بورسی مثبت و منفی میشوند اما، تفاوتهای بین آنها وجود دارد. در شاخص کل مقیاس سهام و میزان حجم و سرمایه آنها مهم است. شرکتهای بزرگ به عنوان سهامهای شاخص ساز معرفی میشوند و در تعیین شاخص کل نقش اساسی دارند. بر خلاف شاخص کل، شاخص هم وزن تفاوتی بین شرکتهای بزرگ و کوچک ایجاد نمیکند و همه سهامها به یک نسبت مورد بررسی قرار میگیرند. در شاخص هم وزن ، وزن سهام در عدد شاخص معیار اصلی به حساب نمیآید. اما در شاخص کل بزرگی و کوچکی سهام بر عدد این شاخص تاثیر گذار و با اهمیت است. این کار حتی در بعضی مواقع باعث میشود که عدد شاخص به صورت واقعی نمایش داده نشود زیرا، تنها چند نماد شاخص ساز بر عدد شاخص کل تاثیر گذاشته است. در نتیجه، شاخص هم وزن روند کلی بازار را واقعیتر نمایش میدهد. به عبارت کلی، زمانی که عدد شاخص هم وزن مثبت باشد، بیش از نیمی از سهام بازار مثبت است. این در حالی است که، در شاخص کل تنها چند نماد شاخص ساز میتوانند عدد شاخص را جا به جا کنند. بررسی شاخص کل برای سهامدارانی که سهامهای بزرگ و شاخص ساز را شاخص صنعت و مالی زیر نظر دارند مناسب است. شاخص قیمت هم وزن بازدهی قیمت کل سهام بازار را بدون در نظر گرفتن بزرگی سهام در نظر میگیرد که مناسب سهامدارانی است که سبد پرتفوی خود را سهام کوچک تشکیل داده است.
فرمول محاسبه شاخص هم وزن
با توجه به رابطه بیان شده در ادامه، شاخص هم وزن با پارامترهای سهام در طی معاملات روزانه محاسبه میگردد. رابطه به این صورت است که از تقسیم قیمت روز به روز تمامی شرکتهای بورسی نسبت به قیمت پایه آنها با در نظر گرفتن ضریب تجمیع سهام به دست میآید. در نتیجه خواهیم داشت:
تشریح شاخص هم وزن به زبان ساده
با توجه به گفتههای قبل، در شاخص هم وزن میزان بزرگی سهام پذیرفته در بورس تاثیر گذار نیست و همه شرکتها با هر میزان سرمایه به طور یکسان و برابر، مورد ارزیابی قرار میگیرند. در این شاخص سهامی که ارزش بیشتری از سرمایه دارد با سهامی که سرمایه کم دارد یکسان در نظر گرفته میشود. با یک مثال به صورت ساده شاخص هم وزن را تفسیر میکنیم؛
فرض کنید شاخص کل در یک روز معاملاتی مثبت و شاخص هم وزن منفی باشد. این حالت بیانگر این است که شرکتهای بزرگ و شاخص ساز بورسی با تغییرات مثبت معامله شدهاند که تاثیر مثبت روی شاخص داشته از طرف دیگر منفی بودن شاخص هم وزن نشانگر این مسئله است که، کلیت بازار روند جالبی نداشته و اکثر سهامها منفی هستند.
تحلیل تکنیکال شاخص هم وزن
همانند نمودارهایی که قیمت سهام ایجاد میکند، در بازه زمانی مشخص شاخص کل و شاخص هم وزن نیز نمودار تکنیکالی تشکیل میدهند که میتوان با استفاده از علم تکنیکال مورد بررسی و ارزیابی قرار بگیرد. زمانی که اکثر صنایع کوچک با افزایش عرضه صف فروش تشکیل میدهند، نمودار شاخص هم وزن با نمودار شاخص کل روند و مسیر متفاوتی خواهند داشت. این نمودار هم همانند نمودارهای قیمت، دارای نقاط مهم و تکنیکالی مثل نقطه حمایت، نقطه مقاومت، کف و سقف کانال میباشد.
کلام پایانی
موضوع شاخص در بازار سرمایه از اهمیت ویژهای برخوردار است. چرا که، نمای کلی از وضعیت بازار را نمایش میدهد و در تحلیل روند بازار بسیار کارآمد است. چرا که فعالان در این بازار نسبت به معاملات فعلی بازار و انجام معامله شناخت کامل و بهتری به دست میآورند. همچنین، این نکته را نیز در نظر داشته باشید که برای درک و تحلیل صحیح شاخص باید دورههای آموزشی و تحلیلی را گذرانده باشید. در این مقاله سعی کردیم توضیح کاملی در خصوص شاخص و انواع آن به ویژه شاخص هم وزن ارائه کنیم امیدواریم که مفید واقع شده باشد.
سوالات متداول
تفاوت شاخص کل با شاخص هم وزن در چیست؟
با توجه به اینکه هر دو شاخص عملکرد و وضعیت بازار را نمایش می دهد تفاوت های با هم دارد که از مهمترین آنها می توان به این مورد اشاره کرد که در شاخص هم وزن همه شرکت ها به یک اندازه در نظر گرفته شده است و ارزش هر شرکت نسبت به سرمایه آن سنجیده نمی شود.
از چه طریقی می شود شاخص روز را بررسی کرد؟
برای بررسی آنلاین و روزانه تمام شاخص ها می توانید به سایت شرکت مدیریت فناوری بورس ایران مراجعه کنید.
کارگزاری هوشمند رابین
کارگزاری فارابی
این مقاله به کوشش سمانه اطراف و دیگر اعضای تیم نظارت تولید شده است. تکتک ما امیدواریم که با تلاش خود، تاثیری هر چند کوچک در بهبود کیفیت وب فارسی داشته باشیم.
انواع شاخص در بورس
یکی از ابزارهای تحلیلی در بورس شاخص نام دارد، شاخص نمودار یا نماگری برای نشان دادن تغییرات قیمت سهام شرکت های بورسی در یک زمان مشخص است؛ شاخص انواع مختلفی دارد که بر اساس متغییرهای آن دسته بندی میشود و هرکدام نشانگر متغییر خاصی هستند.
یک سرمایه گذار برای سرمایه گذاری یا تحقیق و تحلیل نیاز به بررسی قیمت یا بازدهی سهام یک شرکت یا حوزه مشخص دارد و برای دستیابی به این اطلاعات باید قیمت سهام شرکت مورد نظر را در زمان های مختلف بررسی کند، اما زمانی که این بررسی ابعاد بیشتری را در بر بگیرد، نیاز به یک نماگر یا نمودار مشخص دارد که وضعیت عمومی قیمت یا بازدهی در میان شرکتهای مورد بررسی را نشان خواهد داد. به نماگری که چنین اطلاعاتی را در اختیار فرد می گذارد شاخص می گویند. ، شاخص نوعی داده آماری است که به سرمایه گذار یا تحلیلگر اطلاعاتی از تغییرات انجام شده در متغییرهای مختلف در یک زمان معین را می دهد در واقع شاخص نوعی نمودار است که وضعیت متغییر ها را در یک زمان مشخص به صورت جامع نمایش می دهد. شاخص ها به ۵ دسته زیر تقسیم می شوند که هر کدام نشان دهنده تغییرات متغییر خاصی هستند:
شاخص کل قیمت تپیکس
شاخص بازده نقدی تپیکس
شاخص قیمت ۵۰ شرکت فعالتر
همه چیز درباره شاخص کل قیمت تپیکس
شاخص کل قیمت که در بازار سرمایه tipex نامیده می شود نوعی داده اطلاعاتی است که بازدهی سطح قیمتی کل سهام موجود در بازار را نشان می دهد. درواقع شاخص شرایط عمومی شرکتهای مورد بررسی را نشان می دهد و معیاری برای سنجش وضعیت کلی بازار اوراق بهادار است. شاخص کل به دو دسته شاخص کل قیمت و شاخص کل هم وزن تقسیم می شود.
شاخص کل قیمت (tipex) یک عدد است و تغییرات آن را با واحد بیان می کنند. شاخص کل قیمت سطح قیمت را در مقایسه با تاریخ مشخصی که تاریخ مبداء نام دارد نشان می دهند یعنی یک سال معین را به عنوان سال پایه تعیین می کنند و تمامی ارقام شرکتها در آن سال را به عنوان ارقام مبدا در سال پایه معفی می کنند و بعد از آن هرگونه تغییری در ارقام نسبت به سال و قیمت مبدا سنجید می شود. بر همین اساس سرمایه گذار یا تحلیل گر می تواند روند صعود و نزول کل بازار را در مدت زمان مشخصی مورد بررسی قرار دهد و این داده آماری قابلیت تفسیر پیدا می کند. در بازار سرمایه ایران سال مبدا در بورس اوراق بهادار سال ۱۳۶۹ تعیین شده است. در شاخص قیمت کل تعداد سهام یک شرکت به عنوان وزن قیمتها در چگونگی تغییرات آن دارد. یعنی بر اساس بزرگی و کوچکی شرکت ها تغییرات شاخص قیمت کل تغییر می کند.
شاخص کل هم وزن بخشی از شاخص کل تیپکس است که در این شاخص همه شرکت ها در یک سطح قرار گرفته و بزرگی و کوچکی شرکت در چگونگی تغییرات آن نقشی ندارد و همه شرکت ها در یک سطح قرار میگیرند و بر اساس خرید و فروش ها انجام شده در طول روز شاخص کل هم وزن تغییر می کند.
تغییرات شاخص کل و هم وزن چه چیزهایی را نشان می دهند؟
تغییرات شاخص قییمت کل و هم وزن در کنار یکدیگر تفسیرهای مختلفی دارند به طور مثال زمانی که شاخص قیت کل مثبت است اما شاخص هم وزن منفی بیانگر این است که سهام بیشتر شرکت ها کاهش قیمت داشته است و تنها شرکت های شاخص ساز یا بزرگ هستند که معاملات مثبتی داشته و بر این اساس توانسته اند شاخص را مثبت نگه دارند. بالعکس آن هم امکان دارد یعنی شاخص قیمت کل منفی است اما شاخص هم وزن مثبت که این نشان می دهد که اکثر سهام شرکت ها با رشد قیمت همراه بوده اند اما شرکت های شاخص ساز به دلیل معملات منفی که داشته اند روی شاخص قیمت کل تاثیر گذاشته و آن را منفی کرده است.
شاخص قیمت و بازده نقدی (tidpix)
شاخص قیمت و بازده نقدی که در بازار سرمایه tidpix نامیده می شود یک داده آماری است که نماگر بازدهی کل بورس اوراق بهادار است. تغییرات این شاخص نشانگر بازدة کل بورس است و از تغییرات قیمت و بازدة نقدی پرداختی، متأثر میشود. این شاخص کلیۀ شرکتهای پذیرفته شده در بورس را دربردارد و شیوة وزندهی و محاسبۀ آن همانند شاخص کل قیمت (TEPIX (است و تنها تفاوت میان آن دو در شیوة تعدیل آنها است. در این شاخص سود به دو روش به سرمایه گذار داده می شود. یکی از روش ها سود تقسیمی سالیانه است که در مجامع شرکت ها تقسیم خواهد شد و دیگر سودی است که از افزایش قیمت سهام سرمایه گذار کسب سود می کند.
شاخص بازده نقدی بخشی از شاخص بازده است که تنها متغییر آن سود تقسیم شده در مجامع است.شاخص بازده نقدی بازدهی شرکت سودهای پرداختی توسط شرکتهای بورسی را محاسبه می کند.
شاخص صنعت و مالی
شاخص کل از شرکت های مختلف در صنایع مختلف تشکیل شده است، در سال ۱۳۸۴ شرکت های پذیرفته شده در بورس بر اساس صنایعی که در آن فعال هستند طبقه بندی شده و به ۳۶ صنعت تقسیم شدند. شرکت های پذیرفته شده در بورس به دو دسته صنعتی و مالی تقسیم بندی شدند و برای هر کدام از این دسته ها یک شاخص تعریف شد که این شاخص نمایانگر شاخص قیمت سهام شرکت های آن حوزه است.
شاخص صنعت شامل شاخص قیمت سهام کلیۀ شرکتهای بورس به جز واسطه گری های مالی است که در محاسبه و تعدیل از نحوه محاسبه و قوانین شاخص کل قیمت الگو برداری می کنند.
شاخص مالی در برگیرنده شاخص قیمت سهام شرکتهای واسطه گری های مالی است که نوع محاسبه متغییرهای آن بر اساس محاسبه شاخص قیت کل انجام می شود.
شاخص ۵۰ شرکت برتر
شاخص ۵۰ شرکت فعال نمایان گر تغییرات قیمت سهام ۵۰ شرکت برتر بورس در مدت زمان مشخص است و لیست ۵۰ شرکت فعال در بورس هر ۳ ماه یکبار توسط سازمان بورس اوراق بهادار منتشر می شود. شاخص ۵۰ شرکت برتر در واقع نشان دهنده تغییرات میانگین وزنی ۵۰ شرکت است
شاخص قیمت، شاخص صنعت، شاخص مالی، تحلیل چندفراکتالی، همبستگیهای بدون روند شده
پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه بین بازده و اسپرد در بورس اوراق بهادار تهران انجام شده است. این پژوهش در ادامه کار آمیهود و مندلسون (1986) و با مدلی مشابه با مدل پژوهشگران مذکور به انجام رسیده است. در این مدل بتا و اندازه پرتفوی بهعنوان متغیر توضیحی وارد مدل شدهاند و دورهی زمانی آن از دی ماه سال 1382 تا پایان تیرماه سال 1389 است. نظر به اینکه دادهها بهصورت شاخص صنعت و مالی سری زمانی و مقطعی هستند، از رگرسیون تلفیقی جهت برآورد دادهها استفاده شده است. نتایج حاصل از تخمین مشابه مدل آمیهود و مندلسون، وجود رابطه مثبت معنادار بین بازده و اسپرد را تأیید میکند
کلیدواژهها
20.1001.1.10248153.1391.14.1.6.2
عنوان مقاله [English]
The Relationship between Return and the Bid-Ask Spread in Tehran Stock Exchange
نویسندگان [English]
- Hasan Ghalibaf Asl 1
- Mohadeseh Razaghi 2
This paper studies the relationship between return and the Bid-Ask Spread in Tehran Stock Exchange. The research has been done according to Amihud and Mendelson’s model (1986). It should be mentioned that portfolio beta and size are added as explanatory variables into the model. The study period is from Day 1382 to Tir 1389. Based on the pooling of cross section and time series data used to estimate and test the model, the obtained results confirmed that there is a positive relationship between the market-observed return and the Bid-Ask Spread in Tehran stock exchange same as Amihud and Mendelson’s model.
ارزیابی تاثیر سیاستهای پولی، مالی و رشد صنعت بر نوسانات شاخص رشد بازار سرمایه ایران
در این مقاله به منظور بسط و توسعه مطالعات گذشته، به بررسی پیرامون سه دسته سیاست های پولی، مالی و توسعه صنعت بر گسترش و رشد بازار سرمایه پرداخته شده است.بدین منظور رابطه بین برخی متغیرهای کلان اقتصادی از جمله حجم نقدینگی، مالیات و شاخص تولیدات صنعتی را با شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران طی سال های 1372 تا 1392 با استفاده از داده های فصلی مورد تحلیل قرار داده ایم. نتایج نشان داده اند که بین حجم نقدینگی و شاخص تولیدات صنعتی با شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران رابطه معنی دار و مثبت و بین مالیات و شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران رابطه منفی وجود دارد.بین سایر شاخص های به کار گرفته شده نظیر حجم معاملات و نرخ ارز با شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران رابطه معنادار قابل ملاحظه ای مشاهده نشد. این نتایج حاکی از اثرات خنثی کننده دو دسته سیاست های پولی و مالی بر شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران بوده و اثر شدید توسعه بخش صنعت بر شاخص بورس را تائید می کند.
کلیدواژهها
عنوان مقاله [English]
Evaluation the Effects of Monetary and Fiscal Policy and Iindustry Growth on Changes of Tehran Security Exchange Index
نویسندگان [English]
- Usef Ahadi Sarkani 1
- Masoumeh Ghasempour 2
1 Assistant Professor, Department of Accounting, Islamic Azad University, Firoozkooh Branch, Iran (Corresponding Author)
The purpose of this study is to evaluate the relationship between macroeconomics variables and Tehran Exchange Price Index. In other words in this article in order to extend the previous studies, the interpretation of three categories of monetary and fiscal policies and industrial development on the growth of the capital market is considered. For this purpose we have analyzed the relationship between some macroeconomic variables such as Liquidity, tax and industrial production index with Total Price Index and seasonal data since 1994 till 2014. In this study the relationship between variables have been estimated by using regression analysis and method of ordinary lease squares. After controlling for regression assumptions including Outliers, Normal distribution for the dependent variable, Homogeneity of variance, non autocorrelation; the results indicate there are positive and significant relationship between liquidity and the industrial production index with Total Price Index and there are negative relationship between taxes and total Price Index. Among other indicators used in the study considerable significant relationship was found with Tehran Exchange Price Index. These results suggest the neutralizing effects of both monetary and fiscal policy on the Tehran Exchange Price Index and confirm the impact شاخص صنعت و مالی of industrial sector development on stock index
کلیدواژهها [English]
- Changes of Capital Market Index
- Monetary policy
- Fiscal policy
- Iindustry Growth
مراجع
* اسلاموئیان،کریم و زارع،هاشم.(1385). "بررسی تاثیر متغیرهای کلان و دارایی های جایگزین بر قیمت سهام در ایران یک الگوی خودهمبسته باوقفه های توزیعی" . پژوهش های اقتصاد ایران، 8 (3): 67-55.
* امامی،هدی(1390)،" بررسی رابطه بلندمدت و سیکل های تجاری متغیرهای کلان اقتصادی و شاخص قیمت سهام بورس اوراق بهادار تهران"، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه الزهرا علیهاالسلام.
* بادکوبه ای، احمد(1375)، "اثر تورم بر قیمت سهام در بورس تهران"، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده مدیریت دانشگاه تهران.
* بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران. اداره بررسی ها و سیاست های اقتصادی، نماگرهای اقتصادی، شماره های مختلف
* برانسون، ویلیام اچ(1381)، "تئوری و سیاست شاخص صنعت و مالی در اقتصاد کلان"، ترجمه عباس شاکری،تهران: انتشارات نشرنی، چاپ چهارم،ص516.
* حیدری، محمود(1378)، "تاثیر نوسانات تولید وقیمت ها بر شاخص قیمت سهام"، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید بهشتی.
* دوانی، غلامحسین(1381). "اثر متغیرهای کلان اقتصادی بر شاخص قیمت سهام" . پایان نامه کارشناسی ارشد اقتصاد،دانشگاه علامه طباطبایی.
* Asprem, M., 1989. “Stock prices, asset portfolios and macroeconomic variables In ten European countries”. Journal of Banking and Finance 13 (4/5), 589–612.
* Chen, S.-W. (2012). “Untangling the non-linear causal nexus between excxhange rates and stock prices” Journal of Economic Studies , pp. 231-259, pp. 231-259.
* Cheung, Y.& L. Ng.(1998).”Internatinal Evidence on the Stock Market and Aggregate Economic Activity”. Journal of Empirical Finance, 5: 281-296.
* Engle, R. F. & C. W. J. Granger (1987), Co-Integration and Error Correction:Tepresentation, Estimation and Testing, Econometrica, Vol. 55, PP. 251–276.Pearce,D.K., & Roley,V.V.(1985).”Stock Price and Economic News”. Journal of
* Fama, E. (1990). “Stock Returns, Expected Returns, and Real Activity”.Journal of Finance, 45: 1575-1617.
* Ibrahim, M.H. (1999), “Macroeconomic Variables and Stock Prices in Malaysia: An Empirical Analysis”, Asian Economic Journal, Vol. 13, PP. 219-231
آشنایی با مفهوم شاخص در بورس
فعالان بازار سرمایه برای انجام سرمایهگذاری موفق در این حوزه، اطلاعات و عوامل متعددی را بررسی مینمایند. این اطلاعات شامل: حجم و ارزش معاملات، بهای تمام شده، روند قیمت یا بازدهی سهام شرکتها و . میباشد. شاخص های بورسی به عنوان یکی از مهمترین معیارهای این حوزه به شمار میروند که با تحلیل آنها میتوان وضعیت عمومی قیمت شرکتها و شاخص صنعت و مالی میزان بازدهی آنها را ارزیابی نمود. در این مقاله، مفهوم شاخص بورس و انواع آن را به شما معرفی میکنیم.
شاخص یا نمودار چیست؟
شاخص (Index) در لغت به معنای عددی است که در یک بازه زمانی، ارزش گروهی از اقلام وابسته به یکدیگر را به صورت میانگین و بر اساس درصدی از همان میانگین اعلام مینماید. به طور کلی، با استفاده از شاخص میتوان تغییرات یک یا چندین متغیر را در طول یک بازه زمانی مشخص، بررسی نمود. فعالان بازار مالی با استفاده از شاخص ها و نمودارها به مقایسه پدیدههای مرتبط با این حوزه پرداخته و با بررسی آنها به وضعیت کلی بازار در گذشته و حتی پیشبینی روند آینده آن دست مییابند.
هر کدام از شاخص ها روش اندازهگیری مخصوص به خود را دارند، در نتیجه، مقایسه عددی آنها اطلاعات درستی در اختیار ما قرار نمیدهد. برای مقایسه شاخص ها لازم است درصد تغییرات آنها نسبت به گذشته (به عنوان مثال روز یا ماه قبل) در نظر گرفته شود. در واقع، شاخص بورس را با توجه به وضعیت پیشین خود، بررسی و مقایسه میکنند.
* روش محاسبه شاخص به این صورت است:
1- ابتدا یک سال را به عنوان سال مبنا یا پایه در نظر میگیریم.
2- پس از محاسبه ارزش جاری و ارزش مبنای سال منتخب، ارزش جاری را بر ارزش مبنا تقسیم میکنیم.
3- حاصل را در عدد 100 ضرب نموده و به این ترتیب، شاخص گروه یا دسته مورد نظر را محاسبه مینماییم.
انواع شاخص ها در بورس
در بازار بورس و اوراق بهادار تهران 9 شاخص مهم و شناخته شده وجود دارد. هر کدام از این شاخص ها ابعاد خاصی از وضعیت بازار را در اختیار افراد قرار میدهند. فعالان این حوزه با توجه به کارکرد و هدف هر شاخص، از آنها استفاده میکنند. در ادامه، به معرفی کامل این 9 شاخص برجسته میپردازیم.
انواع شاخص در بازار بورس
1. شاخص کل قیمت (TEPIX)
شاخص کل قیمت (Tehran Price Index) معرف تغییرات سطح عمومی قیمت در کل بازار میباشد و افزایش یا کاهش قیمت سهام را به صورت میانگین بیان میکند.
شاخص کل قیمت، در بر گیرنده تمام سهام شرکتهای پذیرش شده در سازمان بورس و اوراق بهادار میباشد. در روند محاسبه این شاخص، چنانچه سهمی بسته بوده یا برای مدتی معامله نشود، قیمت پایانی آخرین روز معامله آن در نظر گرفته میشود. وزن شرکتها (تعداد سهام و سرمایه آنها) نیز در محاسبه این شاخص تأثیرگذار است. به این صورت که، شرکتهای بزرگ نسبت به شرکتهای کوچکتر، تأثیر بیشتری در محاسبه آن خواهند داشت.
شاخص کل قیمت به صورت میانگین وزنی و بر اساس فرمول زیر محاسبه میگردد:
100 ˟ ( ارزش جاری بازار سهم در زمان مبدأ ÷ ارزش جاری بازار سهم در زمان محاسبه) = شاخص کل
ارزش جاری هر شرکت از حاصلضرب تعداد سهام شرکت در قیمت آن حاصل میشود. با محاسبه مجموع ارزش جاری تمامی شرکتهای پذیرش شده در بورس، ارزش جاری بازار به دست میآید. منظور از ارزش جاری بازار در زمان مبدأ نیز ارزشهای جاری بورس در سال پایه میباشد. سال 1369 به عنوان سال پایه در بورس اوراق بهادار تهران در نظر گرفته میشود.
در بازار بورس تهران، شاخص کل برای سه دسته محاسبه میشود که عبارتند از:
- شاخص قیمت کل بازار: در محاسبه این شاخص، قیمت سهام تمام شرکتهای پذیرش شده در سازمان بورس و اوراق بهادار، لحاظ میشود.
- شاخص قیمت تالار اصلی: در محاسبه این شاخص، تنها قیمت سهام شرکتهای پذیرش شده در تالار اصلی تاثیرگذار میباشد.
- شاخص قیمت تالار فرعی: در محاسبه آن، تنها قیمت سهام شرکتهای پذیرش شده در تالار فرعی در نظر گرفته میشود.
ویژگی های شاخص کل قیمت
این شاخص که به عنوان یکی از شاخص های اصلی بازار قلمداد میشود، دارای ویژگیهای زیر میباشد:
- دسترسی آسان: این شاخص توسط سازمان بورس و اوراق بهادار و به صورت لحظهای محاسبه میشود، در نتیجه همواره در دسترس استفاده کنندگان آن قرار دارد.
- جامعیت: در محاسبه این شاخص ، قیمت سهام تمام شرکتهای پذیرفته شده در بورس لحاظ میگردد، از این رو، شاخص بسیار جامعی به شمار میرود.
- موزون بودن: در محاسبه این شاخص ، تعداد سهام منتشر شده شرکتها نیز در نظر گرفته میشود. به عبارتی، هر چه شرکتی تعداد سهام بیشتری منتشر نموده باشد، تأثیر تغییرات قیمتی آن بر شاخص، بیشتر خواهد بود.
نکته: شاخص کل قیمت به دلیل موزون بودن، نمیتواند به تنهایی معیار خوبی برای ارزیابی وضعیت بازار باشد، زیرا شرکتهای بزرگ به دلیل تاثیر زیاد در محاسبه این شاخص، میتوانند وضعیت کلی بازار را تحت تاثیر قرار دهند. به عنوان مثال، در وضعیت نزولی بازار، چنانچه شرکتهای بزرگ رشد مناسبی داشته باشند، در روند محاسبه شاخص اثر گذاشته و شاخص ، رشد قابل توجهی را ثبت خواهد کرد.
نکته: در محاسبه این شاخص، تنها تغییرات قیمت سهام، مبنا قرار گرفته و سود نقدی در آن لحاظ نمیشود. تفاوت این شاخص با شاخص کل (که در ادامه به آن اشاره خواهیم کرد) نیز در همین امر است. به عبارتی در شاخص کل، علاوه بر تغییرات قیمت، سود نقدی نیز در روند محاسبه در نظر گرفته میشود، در حالی که در شاخص قیمتی چنین نیست.
2. شاخص هم وزن
این شاخص از سال 1393 مورد استفاده سرمایهگذاران فعال حوزههای مالی در بازار بورس ایران قرار گرفته است. در محاسبه شاخص هم وزن، کلیه شرکتهای پذیرفته شده در بازار بورس با وزنی یکسان در نظر گرفته میشوند. در واقع، برخلاف شاخص کل، در روند محاسبه این شاخص، وزن و اندازه شرکتها تاثیرگذار نمیباشد. به عبارتی، چنانچه این شاخص مثبت باشد، به این معناست که بیش از نیمی از شرکتهای موجود در بازار مثبت میباشند.
در واقع، این شاخص ، شرکتها را بر اساس میزان بازدهی آنها در نظر میگیرد و میزان سرمایه در آن تاثیری ندارد. به عنوان مثال؛ هنگامی که شاخص هم وزن، نزولی و شاخص کل، صعودی باشد، بیانگر آن است که بیشتر سهمهای موجود در بازار، سیر نزولی داشتهاند. شاخص کل نیز تنها به دلیل وضعیت مثبت چند شرکت بزرگ، وضعیت صعودی را نشان شاخص صنعت و مالی میدهد.
3. شاخص بازده نقدی (TEDIX)
شاخص بازده نقدی، بیانگر روند تقسیم سود در شرکتها میباشد. به عبارتی، تغییرات این شاخص بیانگر میانگین بازدهی ناشی از پرداخت سود نقدی شرکتها به سهامداران میباشد. چنانچه، میانگین شرکتها سود نقدی بیشتری را میان سهامداران خود تقسیم نمایند، این شاخص رو به افزایش خواهد بود. سپس، تقسیم سود در مجمع عادی سالیانه مورد بررسی و اظهار نظر قرار میگیرد. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد روند تقسیم سود و برگزاری مجامع، میتوانید مقالات مربوط به آن را در سایت nezarat.com مطالعه نمایید.
4. شاخص قیمت و بازده نقدی (TEDPIX)
شاخص قیمت و بازده نقدی، یکی از شاخص های شناخته شده در میان فعالان بازار سرمایه میباشد. در واقع، این شاخص ، همان شاخصی است که در رسانهها تحت عنوان شاخص کل نامیده میشود. این شاخص، بیانگر سطح عمومی قیمت و سود سهام شرکتهای پذیرفته شده در بورس میباشد. به عبارتی، این شاخص، تغییرات قیمت سهام و سودهای سالیانه (که شرکتها پرداخت میکنند) را محاسبه مینماید. از این رو، سهامداران میانگین بازدهی سرمایهگذاری خود در بورس و تغییرات آن را با در نظر گرفتن این شاخص به دست میآورند.
میزان تغییرات این شاخص، نکته بسیار مهمی است که هنگام بررسی باید به آن توجه کرد. به عنوان مثال؛ چنانچه طی یک سال، شاخص کل از عدد 50,000 به 110,000 برسد، میانگین بازدهی بورس، طی آن سال 70% میباشد.
شاخص کل، با توجه همزمان به تقسیم سود و تغییرات قیمت، یکی از دقیقترین شاخص های بازار میباشد. این شاخص نیز همچون شاخص کل قیمت به صورت میانگین موزون، محاسبه میشود. به این معنا که، هر چه شرکت بزرگتر و سرمایه بیشتری داشته باشد، تأثیر آن در شاخص بیشتر خواهد بود.
5. شاخص صنعت و شاخص مالی
شرکتهای حوزه بورس در یک تقسیمبندی کلی و بر اساس نوع فعالیتهای خود، به دو دسته تولیدی و خدماتی تقسیم میشوند. بیشتر شرکتهای این حوزه (بیش از 60%) جزء شرکتهای تولیدی محسوب میشوند. شرکتهای تولیدی دسته اول را در بخش صنعت شاخص صنعت و مالی و شرکتهای خدماتی را در بخش مالی تفکیک مینماییم.
شرکتهای تولیدی مانند شرکت مخابرات، پتروشیمی، خودروسازی و . در بخش صنعت قرار میگیرند و شاخص صنعت، سطح عمومی سهام شرکتهای این بخش را نمایان میسازد. شرکتهای خدماتی نیز مانند بانک، بیمه، شرکت سرمایهگذاری و . در بخش مالی قرار میگیرند. شاخص مالی، میانگین تغییرات قیمت سهام شرکتهای این بخش را نشان میدهد.
شاخص صنعت و شاخص مالی نیز همچون شاخص کل قیمت، به صورت میانگین موزون محاسبه میشوند. تنها تفاوت این دو شاخص در تعداد شرکتهای حاضر در آن صنعت میباشد.
6. شاخص سهام آزاد شناور (TEFIX)
برای محاسبه این شاخص ، لازم است ابتدا ترکیب سهامداران را بررسی و آنها را تفکیک نمود. به طور کلی، سهامداران به دو دسته سهامدار راهبردی و سهامدار جزء (سهامدار سهام شناور آزاد) تقسیم میشوند. سهامدار راهبردی، سهامداری است که قصد واگذاری سهام خود در کوتاه مدت را نداشته و جهت اعمال مدیریت، سهم خود را حفظ مینماید.
منظور از سهام شناور آزاد، درصدی (کمتر از 5%) از سهام شرکت است که در اختیار سهامدار جزء قرار دارد. این سهامداران برخلاف سهامداران راهبردی، تنها به قصد خرید و فروش سهام، اقدام به معامله مینمایند. شاخص سهام شناور آزاد، بازدهی میانگین تغییرات قیمتی و سود این دسته از سهام را نشان میدهد. محاسبه شاخص سهام شناور آزاد نیز همچون شاخص کل، بر اساس میانگین موزون شرکتها میباشد. به این صورت که هر شرکتی، تعداد سهام شناور آزاد بیشتر و سرمایه بزرگتری داشته باشد، تاثیر بیشتری بر روی شاخص خواهد داشت. تنها تفاوت آن با شاخص کل، در تعداد سهامی است که تحت عنوان ضریب قیمتی مورد توجه قرار میگیرد.
7. شاخص بازار اول و بازار دوم
در بازار بورس اوراق بهادار تهران، شرکتها بر اساس معیارها و مؤلفههای خاصی تقسیمبندی میشوند. از جمله آنها میتوان به: میزان سرمایه شرکتها، وضعیت سودآوری، تعداد سهامداران، درصد سهام شناور آزاد و . اشاره نمود. بر این اساس، شرکتی که به لحاظ معیارهای ذکرشده، شرایط بهتری داشته باشد، در بازار اول و دیگر شرکتها در بازار دوم پذیرش خواهند شد.
به طور کلی شاخص بازار اول، سطح عمومی قیمت سهام شرکتهای پذیرش شده در بازار اول را بیان میکند. شاخص بازار دوم نیز بیانگر سطح عمومی قیمت سهام شرکتهایی است که در بازار دوم بورس جای گرفتهاند.
8. شاخص ۵۰ شرکت برتر
سازمان بورس و اوراق بهادار هر سه ماه یک بار اقدام به انتشار لیستی از پنجاه شرکت برتر موجود در بازار مینماید. این شرکتها به جهت قابلیت نقدشوندگی بالا و حجم زیاد معاملات در بازه زمانی مشخص، در این فهرست قرار داده میشوند. این شاخص، همچون شاخص کل قیمت به صورت میانگین وزنی محاسبه میشود. به عبارتی شاخص پنجاه شرکت برتر، بیانگر میانگین وزنی این شرکتها میباشد. تنها تفاوت این شاخص با شاخص کل، در تعداد شرکتهای مورد نظر در روند محاسبه میباشد. این تعداد در شاخص ذکر شده، تنها پنجاه شرکت و در شاخص کل، بیش از صد شرکت میباشد.
* اسامی این شرکتها را میتوانید با مراجعه به سایت tsetmc.com مشاهده نمایید.
9. شاخص ۳۰ شرکت بزرگ
این شاخص، بیانگر عملکرد 30 شرکت بزرگ پذیرش شده در بازار بورس تهران میباشد. معیار انتخاب در این شاخص (که بر اساس استانداردهای جهانی طراحی شده است) اندازه و ارزش روز شرکت میباشد. ارزش روز یک شرکت از حاصلضرب قیمت پایانی سهام در تعداد کل سهام شرکت به دست میآید.
شاخص 30 شرکت بزرگ، میانگین تغییرات قیمت سهام این شرکتهای بزرگ موجود در بازار بورس را نشان میدهد. با وجود اینکه این شرکتها، تنها کمتر از 10% شرکتهای بازار را تشکیل دادهاند، اما بیش از 70% ارزش بازار را در اختیار دارند. از این رو، تغییرات قیمت آنها تأثیر قابل توجهی بر میزان شاخص کل خواهد داشت.
ملاک انتخاب شرکت ها
همانطور که گفته شد، معیار انتخاب شرکتها ارزش بازار و قدرت نقدشوندگی سهام آنها میباشد. برای انتخاب این 30 شرکت، ابتدا فهرستی از صد شرکت بزرگ پذیرش شده فعال در بازار بورس تهران تهیه میشود. در این فهرست، شرکتها بر اساس ارزش بازار آنها و به ترتیب از بیشترین به کمترین مرتب شدهاند. حال از میان آنها، سی شرکت که دارای شرایط زیر باشند را انتخاب مینماییم:
- گذشت بازه زمانی (حداقل سه ماه) از پذیرش و معامله سهام شرکتها در بازار بورس اوراق بهادار
- دارا بودن سهام شناور آزاد (حداقل به میزان 10%)
- دارا بودن بیش از 25% میانگین ارزش ماهانه معاملات همان دوره صد شرکت بزرگ بازار نسبت به ارزش ماهانه معاملات شش ماه گذشته آنها
* با مراجعه به سایت tsetmc.com میتوانید اسامی این 30 شرکت بزرگ شاخص را مشاهده نمایید.
سخن آخر
در مقاله ارائه شده به توضیح جامعی از مهمترین شاخص های بازار بورس تهران پرداخته شد. سرمایهگذاران میتوانند با بررسی و تحلیل شاخص ها به دیدی کلی از وضعیت بازار دست یابند. به عبارتی، شما برای یافتن صنعت و گروه مناسب جهت سرمایهگذاری، میتوانید شاخص صنعت و مالی از شاخص ها برای مقایسه آنها استفاده نمایید. البته باید دقت داشت که، سرمایهگذاری و خرید و فروش سهام نباید صرفاً با توجه به تغییرات روزانه شاخص باشد.
سوالات متداول
مفهوم شاخص بورس چیست؟
شاخص های بورس معیارهای مهمی هستند که با بررسی و تحلیل آنها، میتوان وضعیت گذشته و حال بورس را ارزیابی کرد.
شاخص کل TEDPIX چیست؟
در بورس تهران شاخص بازدهی یا همان شاخص قیمت و بازده نقدی با نام TEDPIX نیز شناخته میشود. این شاخص همان شاخصی است که همیشه در اخبار و رسانهها از آن به عنوان شاخص بورس تهران یاد میشود.
کارگزاری هوشمند رابین
کارگزاری فارابی
این مقاله به کوشش فاطمه محمدجانی و دیگر اعضای تیم نظارت تولید شده است. تکتک ما امیدواریم که با تلاش خود، تاثیری هر چند کوچک در بهبود کیفیت وب فارسی داشته باشیم.
دیدگاه شما