«لزوم فشار بین‌المللی» بر جمهوری اسلامی برای پایان دادن به خشونت علیه معترضان
سازمان دیدبان حقوق بشر روز چهارشنبه، ۱۳ مهر، در بیانیه‌ای با اشاره به «کاربرد نیروی قهریه بیش از حد و مرگبار» علیه معترضان در ایران خواستار «فشار بین‌المللی» بر جمهوری اسلامی شد.
به گفته دیدبان حقوق بشر، نیروهای امنیتی جمهوری اسلامی در سراسر ایران تلاش کرده‌اند «با نیروی قهریه مرگبار» تظاهرات ضدحکومتی گسترده را سرکوب کنند.
این سازمان مدافع حقوق بشر در ادامه بر «لزوم فشار بین‌المللی برای پایان دادن به استفاده از» خشونت این‌چنینی علیه مردم معترض تاکید کرده است.
دیدبان حقوق بشر می‌گوید: «بر اساس ویدئوهای اعتراضات و مصاحبه با شاهدان و یک عضو نیروهای امنیتی، دیدبان حقوق بشر موارد متعددی از استفاده غیرقانونی نیروهای امنیتی از نیروی قهریه بیش از حد یا مرگبار علیه معترضان در ۱۳ شهر در سرتاسر ایران را مستند کرده است.»
در این بیانیه تصریح شده است: «ویدئوها نشان می‌دهد که مأموران امنیتی علیه معترضان عمدتاً آرام و در موقعیت‌هایی اغلب پرجمعیت از تفنگ ساچمه‌ای [شات‌گان]، سلاح جنگی، و هفت‌تیر استفاده کرده‌اند و صدها نفر را مجروح کرده یا به قتل رسانده‌اند. در بعضی از موارد آنها به افرادی شلیک کرده‌اند که در حال فرار بوده‌اند.»
تارا سپهری‌فر، پژوهشگر ارشد ایران در دیدبان حقوق بشر، گفت: «پاسخ بی‌رحمانه مقامات ایران به اعتراضات در بسیاری از شهرها نشانگر اقدام هماهنگ حکومت برای سرکوب مخالفت با نادیده‌گرفتن بی‌رحمانه جان انسان‌هاست».
او در ادامه هشدار داد: «شلیک گسترده به معترضان به خشم بیشتر علیه حکومتی مستبد و فاسد منجر می‌شود.»
دیدبان حقوق بشر در ادامه گفته است: «دولت‌ها باید برای افزایش فشار بر ایران همکاری کنند و تحقیق مستقلی تحت رهبری سازمان ملل در ارتباط با نقض‌های جدی انجام‌شده در جریان اعتراضات به راه بیندازند و مسیرهایی برای بازخواست افراد مسئول پیشنهاد دهند.»
مهم‌ترین خبرهای ایران و جهان
تلفات حملات موشکی و پهپادی روسیه به زاپروژیا به ۱۱ نفر افزایش یافت
مقامات اوکراینی روز جمعه ۱۵ مهر اعلام کردند که تلفات ناشی از حملات موشکی و پهپادی روسیه به زيرساخت‌ها و مناطق غیرنظامی شهر زاپروژیا در جنوب این کشور به ۱۱ نفر افزایش یافته است.
همزمان جایزه صلح نوبل امسال به طور مشترک به یک سازمان حقوق بشری در اوکراین به نام «مرکز آزادی‌های مدنی»، یک نهاد مدافع حقوق بشر در روسیه به نام « مموریال» و یک فعال حقوق بشر زندانی در بلاروس به نام الس بیالیاتسکی اهدا شد.
تداوم درگیری‌های نظامی در اطراف نیروگاه هسته‌ای زاپروژیا بار دیگر نگرانی در مورد وقوع سانحه هسته‌ای در این منطقه را افزایش داده است. وزیر انرژی و محیط زیست اوکراین هشدار داد که تسلط نیروهای روسیه بر نیروگاه زاپروژیا و بهره‌برداری آن کشور از منابع انرژی این نیروگاه برای کل جهان پیامدهای خطرناکی دارد.
در هفته‌های اخیر همزمان با شکست‌های متعدد روسیه در برابر ضد حمله‌های اوکراین در شرق و جنوب، ارتش روسیه استفاده از پهپادهای ساخت ایران را افزایش داده است. پهپادهای انتحاری و یکبار مصرف از موشک‌های دوربرد ساده‌تر و ارزان‌تر هستند ولی تجربه ثابت کرده که در وارد کردن خسارت به اهداف زمینی موثرترند.
فرماندار استان زاپروژیا روز جمعه گفت روسیه در حمله اخیر به زیرساخت‌های شهر زاپروژیا، مرکز این استان برای اولین بار از پهپادهای شاهد-۱۶ استفاده کرده است. روسیه در حملات روزهای اخیر به این شهر از موشک‌های دوربرد نیز استفاده کرده است.
کارشناسان می‌گويند ارتش روسیه به دلیل کمبود جنگ‌افزارهای مناسب کاربری موشک‌های ضد هوایی و دوربرد اس-۳۰۰ را تغییر داده و از آنها برای حملات زمینی استفاده می‌کند.
ارتش اوکراین نیز اعلام کرد اکثر پهپادهایی که توسط پدافند هوایی این کشور در روز پنجشنبه و بامداد جمعه سرنگون شده‌اند پهپادهای ايرانی شاهد-۱۶ هستند. صاحبنظران و پژوهشکده‌های غربی می‌گویند کاربرد این پهپادها روی تعادل باز کردن حساب بین المللی قوای نظامی دو طرف تاثیر چندانی نخواهد داشت.
همزمان وزارت دفاع بریتانیا اعلام کرد که ارتش اوکراین با موفقیت توانسته است تعداد زیادی از تانک‌ها و خودروهای زرهی را که از ارتش روسیه به غنیمت گرفته است بازسازی کند و به خدمت بگیرد. اوکراین از باز کردن حساب بین المللی شروع جنگ تاکنون بیش از ۴۴۰ تانک و حدود ۶۵۰ خودروی زرهی ارتش روسیه را به غنیمت گرفته است.
با استفاده از گزارش خبرگزاری آسوشیتدپرس؛ ش.ر/س.ن
توافق اعضای سازمان بین‌المللی هوانوردی در مورد کاهش آلودگی سفرهای هوایی
اعضای سازمان بین‌المللی هوانوردی کشوری روز جمعه ۱۵ مهر باز کردن حساب بین المللی در مورد کاهش آلودگی ناشی از سفرهای هوایی به صفر تا سال ۲۰۵۰ علی‌رغم مخالفت چین و روسیه توافق کردند.
جلسات مجمع عمومی این سازمان، از نهادهای زیرمجموعه سازمان ملل، هر سه سال یک بار با شرکت نمایندگان ۱۹۳ کشور عضو برگزار می‌شود. کشورهای اروپایی که خواستار تعیین اهداف بلندپروازانه‌تری بودند تصمیم روز جمعه را یک «سازش» قابل قبول توصیف کردند.
در مقابل چین، روسیه و اریتره عملی بودن این هدف را زیر سئوال برده و تاکید کردند که کشورهای ثروتمند برای بهبود و نوسازی صنعت هوایی کشورهای فقیر باید به آنها کمک کنند.
مذاکرات مقدماتی در مورد این طرح از سال‌ها پیش آغاز شده بود و کارشناسان سازمان بین‌المللی هوانوردی کشوری در ماه ژوئن امسال جزییات اجرایی این طرح را به کشورهای عضو ارائه دادند.
اجرای این طرح برای کشورهای عضو الزامی نیست ولی می‌تواند روی برنامه‌ریزی‌های درازمدت و عملکرد شرکت‌های هوایی در سراسر جهان تاثیر بگذارد و کارشناسان محیط زیست نيز از تصویب آن استقبال کردند.
شرکت‌های هوایی بزرگ جهان نیز برای پرهیز از تصویب مقررات متفاوت توسط هر کشور و ایجاد ناهماهنگی در صنعت هوایی، خواستار تصویب یک طرح واحد توسط سازمان بین المللی هوانوردی بوده‌اند.
اتحادیه شرکت‌های هوایی آمریکا اعلام کرد که هر چند مصوبه جدید بدون ایراد نیست ولی از سردرگمی و سیاست‌های ناهماهنگ در سطح جهانی جلوگیری می‌کند.
مقامات سازمان بین المللی هوانوردی کشوری امیدوارند که تصویب این طرح شرکت‌های هوایی بزرگ و بخش خصوصی را به سرمایه‌گذاری بيشتر در زمینه تولید سوخت‌هایی که آلایندگی کمتری دارند تشویق کند.
حرکت در راستای این هدف بدون حمایت فعال دولت‌های جهان میسر نیست. به همین خاطر حمایت کامل اتحادیه اروپا، آمریکا و چند کشور پیشرفته دیگر نقش مهی ایفا خواهد کرد ولی ابراز تردید و مخالفت چین و روسیه با این طرح می‌تواند به یک مانع جدی بدل شود.
پژوهشکده‌هایی که در زمینه آلودگی ناشی از صنعت هوایی تحقیق می‌کنند همواره تاکید کرده‌اند که صنعت هوایی کشورهای فقیر هنوز در مراحل ابتدایی است و بدون کمک کشورهای ثروتمند قادر نخواهد بود طرح‌های مربوط به کاهش آلایندگی را اجرا کند.
آنها تاکید می‌کنند که تعیین یک هدف مشخص برای کاهش آلایندگی صنعت بهتر از نداشتن هدف مشخص است ولی درعین حال یادآوری می‌کنند که در طرح سازمان بین‌المللی هوانوردی کشوری روش‌های تحقق این هدف مشخص نشده است و در نتیجه هر کشور عضو اين نهاد ممکن است به شیوه متفاوتی آن را تعبیر و اجرا کند.
واکنش عجیب مخابرات به از دست دادن کرسی مهم بین المللی!
خبرآنلاین: ایران یکی از ۱۵ نامزد کرسی شورای حکام اتحادیه جهانی مخابرات در زون آسیا بود. جایگاهی که ۴ سال قبل با رایی بالا برای ایران بدست آمد و قبل تر هم در دولت اصلاحات یک بار توسط معتمدی وزیر وقت ارتباطات ایران کسب شده بود.
حالا اما واکنش ایران به از دست دادن این کرسی چیست؟ داود زارعیان معاون شرکت مخابرات ایران در این باره گفته است:« این کرسی البته مهم است اما درعمل خیلی هم اثرگذار نیست و تقریبا ما با از دست دادن این کرسی چیز زیاد و مهمی از دست نداده ایم.» این را گجت نیوز از قول او نوشته. ایران در بین ۱۶ نامزد و از مجموع ۱۷۶ رای برای رسیدن به ۱۱ کرسی این زون ،سیزدهم شد و با کسب ۹۱ رای به جمع کشورهای منتخب زون آسیا نرفت.
این درحالی است که ایران این روزها تهدید های بسیاری از سوی گسترش اینترنت ماهواره ای دارد و طبق گفته وزیر ارتباطات روی شکایت به اتحادیه جهانی مخابرات برای کنترل و قانون پذیری ارائه دهندگان این سرویس ها حساب ویژه ای باز کرده است!
تجربیات آموزشی پیشکسوتان و صاحبنظران گردشگری مدون می‌شود
معاون گردشگری وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی تجمیع، گردآوری و مستندکردن تجربیات افراد پیشکسوت در زمینه‌های مختلف صنعت گردشگری را در راستای تولید محتوای خلاق و کاربردی دانست و گفت: این برنامه در دستور کار دفتر مطالعات، آموزش و برنامه‌ریزی گردشگری و بخش دانشگاهی و خصوصی مرتبط قرار داد.
به گزارش ایمنا و به نقل از روابط‌عمومی معاونت گردشگری علی‌اصغر شالبافیان در جمع اساتید و فعالین حوزه آموزش گردشگری که به بهانه برپایی مدرسه پاییزی گردشگری در سالن خلیج‌فارس این معاونت گرد هم جمع شده بودند، اظهار کرد: تلاش ما این است که آموزش‌های حوزه گردشگری، کاربردی و مرتفع‌کننده نیاز این صنعت از ابعاد و زوایای مختلف باشد. از این رو تولید محتوای آموزشی خلاق و کاربردی از مهم‌ترین وظایف دفتر مطالعات، آموزش و برنامه‌ریزی گردشگری به شمار می‌آید که با همکاری مستمر و پویای بخش خصوصی، دانشگاه و مراکز آموزشی قابل تحقق است.
معاون گردشگری با اشاره به یکی از پروژه‌های آموزشی در دست انجام در بخش گردشگری موضوعی افزود: در حال حاضر یکی از اقدامات در راستای تولید محتوای خلاق و کاربردی، تبدیل کتاب بین‌المللی موضوعات و مسیرهای گردشگری فراملی، تهیه شده توسط سازمان جهانی گردشگری (UNWTO) و کمیسیون سفر اتحادیه اروپا (ETC) به اطلاعات مصور و ویدئویی است که پس از اتمام و گردآوری کامل علاوه بر استفاده در سرفصل‌های دروس آموزشی مختلف به استان‌های کشور نیز ابلاغ و به عنوان یکی از ملاک‌های ارزیابی همکاران استانی با هدف به روزرسانی اطلاعات و دانش مورد نیاز، به کار گرفته خواهد شد.
شالبافیان افزود: پیرو تجربه مطلوب حاصل در بخش محتوای گردشگری موضوعی، این اقدام می‌تواند به طرق مختلف از جمله مدون کردن تجربیات افراد پیشکسوت، صاحب‌نظر و موفق در زمینه‌های مختلف حوزه گردشگری و انتقال اطلاعات به گستره وسیع خانواده این صنعت اعم از دولتی و خصوصی با همکاری مستمر دفتر مطالعات، آموزش و برنامه‌ریزی گردشگری، بخش دانشگاهی و مراکز آموزشی خصوصی در دستور کار قرار گیرد.
وی تصریح کرد: بر این اساس تجربیات افراد پیشکسوت در حوزه گردشگری همانند جلال نصیریان، افرادی که صاحب مدل‌های تجاری موفق در این صنعت هستند، جوانان فعال و یا افراد صاحب نظر علمی و یا غیرآکادمیک ، در قالب تاریخی شفاهی، گردآوری، ثبت و سپس به جامعه مخاطب علاقه‌مند انتقال داده شود.
شالبافیان نخستین پروژه ثبت تجربیات آموزشی را بر مبنای انتقال تجربیات شخص جلال نصیریان، پیشکسوت صنعت گردشگری قرار داد و گفت: بهره‌مندی و انتقال دانش بیش از ۵۰ ساله نصریان رسالتی بر گردن ماست. تجربه عزیزانی همانند ایشان که سال‌ها در این حوزه تجربه کسب کرده اند باید ثبت شود. این اقدام پروژه‌ای ذی‌قیمت است چرا که تا قبل از اینکه اساتید این حوزه به دلیل کهولت، بیمار و قدرت تکلم خود را از دست بدهند، سبب مستند شدن تجربیات ارزشمند موجود شده و می‌تواند به عنوان محل رجوع در اختیار نسل جوان و مخاطبان این حوزه قرار گیرد.
معاون گردشگری در ادامه تاکید کرد: با تعریف پروژه‌های آموزشی متنوع باید در کنار آموزش‌های عمومی و مرسوم، روزنه‌های جدید برای ورود نگاه متفاوت و کاربردی به این حوزه باز کنیم و از آموزش برای دمیدن به مشعل پویای گردشگری بهره‌مند شویم.
وی همچنین برپایی دوره‌های آموزشی ویژه فعالین گردشگری در قالب مدارس تابستانه و هم‌اکنون به صورت مدرسه پاییزه را نیز اقدامی شایسته از سوی دفتر مطالعات، آموزش و برنامه‌ریزی گردشگری عنوان کرد و گفت: هدف این است که با ارائه محتوا، تدریس و واگذاری مسئولیت اجرایی مدارس آموزشی گردشگری به بخش خصوصی و تشکل حرفه‌ای مرتبط و از سویی تسهیل‌گری توسط معاونت گردشگری به عنوان بخش دولتی، این فرصت ویژه را برای خانواده گردشگری فراهم آوریم و با تداوم آن و بهره‌گیری از فضای مجازی در سطح وسیع، اطلاع‌رسانی و زمینه ارتباط با مخاطبان علاقه‌مند این حوزه برقرار شود.
شالبافیان تاکید کرد: باید پل قابل فهمی میان منابع و سرفصل‌های آموزشی ایجاد تا مکانیسم انتقال مفاهیم را عینی کنیم. خوشبختانه ابزارش را نیز در اختیار داریم. آموزش را باید از ستاد و استان‌ها آغاز کنیم. اولین گروهی که نیاز به آموزش دارند خود ما هستیم. وقتی بپذیریم که ما نیاز به آموزش داریم همین انگیزه یادگیری را افزایش می‌دهد.
در پایان این نشست معاون گردشگری از فعالین این حوزه که در یک سال اخیر بیشترین همکاری و اثربخشی را در صنعت گردشگری به ارمغان آورده‌اند با اهدای لوح، تشکر و قدردانی کرد.
واکنش عجیب مخابرات به از دست دادن کرسی مهم بین المللی!
وزارت ارتباطات و مخابرات ایران یک کرسی مهم بین المللی را به دلیل عدم قدرت لابی و چانه زنی از دست دادند، به نقل از گجت نیوز معاون شرکت مخابرات ایران در این باره گفته است:« این کرسی البته مهم است اما درعمل خیلی هم اثرگذار نیست و تقریبا ما با از دست دادن این کرسی چیز زیاد و مهمی از دست نداده ایم.»
به گزارش زنهار؛ ایران یکی از ۱۵ نامزد کرسی شورای حکام اتحادیه جهانی مخابرات در زون آسیا بود. جایگاهی که ۴ سال قبل با رایی بالا برای ایران بدست آمد و قبل تر هم در دولت اصلاحات یک بار توسط معتمدی وزیر وقت ارتباطات ایران کسب شده بود.
حالا اما واکنش ایران به از دست دادن این کرسی چیست؟ داود زارعیان معاون شرکت مخابرات ایران در این باره گفته است:« این کرسی البته مهم است اما درعمل خیلی هم اثرگذار نیست و تقریبا ما با از دست دادن این کرسی چیز زیاد و مهمی از دست نداده ایم.» این را گجت نیوز از قول او نوشته. ایران در بین ۱۶ نامزد و از مجموع ۱۷۶ رای برای رسیدن به ۱۱ کرسی این زون ،سیزدهم شد و با کسب ۹۱ رای به جمع کشورهای منتخب زون آسیا نرفت.
این درحالی است که ایران این روزها تهدید های بسیاری از سوی گسترش اینترنت ماهواره ای دارد و طبق گفته وزیر ارتباطات روی شکایت به اتحادیه جهانی مخابرات برای کنترل و قانون پذیری ارائه دهندگان این سرویس ها حساب ویژه ای باز کرده است!
سیگنال‌های جدید از توافق ایران و آمریکا
کبنا ؛خبرهاي تکميلي بيانگر آن است که آزادسازي همزمان زندانيان ايران و امريکا و همچنين آزادسازي 7 ميليارد دلار از منابع بلوکه شده ايران با ميانجي‌گري قطر انجام شده است.طي هفته‌هاي اخير مذاکرات فشرده‌اي با وساطت يکي از کشورهاي منطقه درباره آزادسازي همزمان زندانيان ايران و امريکا انجام و ميلياردها دلار از منابع ارزي مسدود شده کشورمان نيز در اين چارچوب در شرف آزادسازي است. خبرهاي تکميلي بيانگر آن است که آزادسازي همزمان زندانيان ايران و امريکا و همچنين آزادسازي 7 ميليارد دلار از منابع بلوکه شده ايران با ميانجي‌گري قطر انجام شده، ضمن اينکه سوييس و سازمان ملل نيز بعنوان کانال ارتباطي در اين امر درگير هستند. استفان دوجاريک سخنگوي سازمان ملل نيز مدعي شد باقر نمازي زنداني دوتابعيتي از زندان آزاد و ايران را ترک کرده و سيامک نمازي نيز آزاد شده، اما همچنان در ايران است.
تازه‌ترين جزئيات آزادسازي پول‌هاي بلوکه شده ايران
رسانه نزديک به باز کردن حساب بین المللی شورايعالي امنيت ملي از مذاکرات فشرده‌اي با وساطت يکي از کشورهاي منطقه درباره آزادسازي همزمان زندانيان ايران و آمريکا و آزادسازي ميلياردها دلار از منابع ارزي مسدود شده کشورمان خبر داد. در حالي که مذاکرات رفع تحريم‌ها به دليل عدم اتخاذ تصميم سياسي از سوي ايالات متحده آمريکا همچنان بدون حصول نتيجه باقي مانده، اين کشور مستقل از روند مذاکرات هسته‌اي، در حال پيگيري موضوع آزادي زندانيان خود در ايران و همزمان آزادسازي منابع مسدود شده ارزي کشورمان در کره جنوبي است. نور نيوز؛ رسانه نزديک به شورايعالي امنيت ملي خبر داده است که طي هفته‌هاي اخير مذاکرات فشرده‌اي با وساطت يکي از کشورهاي منطقه درباره آزادسازي همزمان زندانيان ايران و آمريکا انجام و ميلياردها دلار از منابع ارزي مسدود شده کشورمان نيز در اين چارچوب در شرف آزادسازي است. بر اين اساس؛ ايران هنوز حساب‌هاي اعلامي براي انتقال منابع مذکور را بنا بر ملاحظات بانکي نپذيرفته و حساب‌هاي جديدي را به اين منظور معرفي کرده است.
بازتاب آزادسازي منابع ارزي ايران در «رويترز» و «فايننشال‌تايمز»
خبر ازادي زندانيان ايراني - امريکايي و آزادسازي هفت ميليارد دلار منابع ارزي مسدود شده ايران در کره جنوبي در صدر اخبار خبرگزاري ها قرار گرفت. ساعتي پس از انتشار خبرآزادي باقر و سيامک نمازي، خبرگزاري هاي«رويترز» و«فاينشال تايمز» با انتشار خبرهاي اختصاصي خود به تاييد خبر اوليه پرداختند. خبرگزاري رويترز با اشاره به خبر ازادي اين دو فرد دو تابعيتي ايراني - امريکايي به نقل از يک منبع آگاه نوشت :« به واسطه تبادل زندانيان و ميانجي گري يکي از کشورهاي همسايه منابع بلوکه شده ايران به خاطر تحريم ها به زودي آزاد مي شود.» در همين حال خبرگزاري فاينشال تايمز به نقل از يک منبع آگاه نوشت : « اقدام اخير ايران مبني بر آزاد کردن زندانيان آمريکايي مانند آقاي نمازي نشان دهنده حسن نيت ايران براي تبادل بزرگ زندانيان است. اين اقدام مي تواند منابع بلوکه شده ايران در کره جنوبي را آزاد سازد.
کشورهاي قطر، سوييس و سازمان ملل در اين امر درگير هستند. اطلاعات دريافتي خبرنگار تسنيم از منابع آگاه نشان ميدهد که در همين راستا بناست 7 ميليارد دلار از منابع ارزي کشورمان که در کره جنوبي مسدود شده بود، آزاد شود. اين ازاد سازي به دنبال مذاکرات فشرده‌اي است که طي هفته‌هاي اخير با وساطت يکي از کشورهاي منطقه درباره آزادسازي همزمان زندانيان ايران و آمريکا و ميلياردها دلار از منابع ارزي مسدود شده کشورمان انجام مي شود. سخنگوي سازمان ملل اعلام کرده باقر نمازي ايران را ترک کرد. همچنين جارد گنسر وکيل سيامک نمازي هم عصر شنبه به خبرنگار رويترز گفت که سيامک نمازي با مرخصي يک هفته‌اي و قابل تمديد از زندان ايران خارج شده است. استفان دوجاريک، سخنگوي سازمان ملل در حساب کاربري سازمان ملل اعلام کرد که «آنتونيو گوترش»، دبيرکل سازمان ملل قدردان اين است که پس از درخواست باز کردن حساب بین المللی از رئيس جمهور، جمهوري اسلامي ايران براي آزادي باقر نمازي، به او اجازه ترک ايران براي درمان داده شده است. سيامک و باقر نمازي چند سال پيش به اتهام جاسوسي و همکاري با دولت آمريکا هر کدام به 10سال حبس محکوم شده بودند.
پاسخ به چند پرسش اساسی در مورد معمای احیای برجام
روند مذاکرات هسته‌ای وین با محوریت احیای برجام، پس از به نتیجه نرسیدنِ ابتکار اخیر اتحادیه اروپا در ارایه یک بسته پیشنهادی به تهران و واشینگتن جهت باز کردن گرهِ معادله اتمی ایران، عملاً وارد دوره‌ای از رکود و سکونِ عمیق شده است. در این فضا، مسوولان ارشد آمریکایی از جمله "آنتونی بلینکن" وزیر خارجه این کشور به تازگی اعلام کرده اند که «حداقل در کوتاه مدت، هیچ چشم‌انداز روشنی را جهت حصول توافق با ایران و احیای برجام، پیشِ چشم نمی‌بینند».
در نقطه باز کردن حساب بین المللی مقابل ایران نیز تاکید دارد که آنچه آمریکا در پیِ آن است، توافقی بی در و پیکر و مملو از نقاط کور و مبهم است که عملا به آنها اجازه می‌دهد تا بار دیگر سناریوی بدعهدی خود را که به نحوی آشکار در قالب نسخه اولیه توافق برجام خود نشان داد، تکرار کنند و منافع ملی ایران را تضییع کنند. در این فضا، سوال‌های مختلفی در مورد روند مذاکرات و به طور خاص سرنوشت آن مطرح می‌شود. به عنوان مثال، عده‌ای به طرح این سوال می‌پردازند که چرا دولت آمریکا با قاطعیت، شکست مذاکرات هسته‌ای با ایران را اعلام نمی‌کند؟
از طرفی، برخی دیگر با اشاره به برگزاری انتخابات میاندورهای کنگره آمریکا به این نکته اشاره می‌کنند که شاید دولت بایدن برای بعد از برگزاری انتخابات مذکور، طرح و برنامه خاصی با محوریت معادله اتمی ایران دارد که اکنون زمانِ مطرح کردن آن نیست.
در این راستا، فریدون مجلسی، دیپلمات سابق و کارشناس سیاست خارجی کشورمان در گفت‌وگو با فرارو، به بررسی ابعاد مختلف پرسش‌های مذکور و پاسخ‌های احتمالی به آنها پرداخته است.
نگرانی‌های بایدن در مورد اعتبار دولت و حزب متبوعش و همچنین حفظ مسیر دیپلماسی به عنوانِ راهی کم هزینه جهت تقابل با ایران، عمده محرک‌های دولت کنونی آمریکا در اعلام نکردنِ شکست قطعی مذاکرات هسته‌ای با تهران هستند
به نظر شما به چه دلیل دولت بایدن شکست قطعی مذاکرات اتمی با ایران را در شرایطی که فضایی از رکود و بن‌بست بر آن حاکم شده اعلام نمی‌کند و مدام تاکید دارد که هنوز فضا برای مذاکره و دستیابی به یک توافق وجود دارد؟
قبل از آمریکا، در مورد ایران بر این باورم که سیاست سازانِ ایرانی و به طور خاص دولت باز کردن حساب بین المللی کنونی کشورمان، هنوز مایل هستند که در مورد معادله اتمی ایران، راه حلی پیدا شود و به تحریم‌های اقتصادی علیه کشورمان خاتمه داده شود و تا حدی فشار‌ها از روی حاکمیت، مخصوصا در رابطه با مدیریت فضای اقتصادی کشور برداشته شود. فشار‌هایی که در نوع خود می‌توانند سرمایه اجتماعی را کاهش و نارضایتی داخلی را نیز تشدید کنند. این مساله در نوع خود تا حدی آمریکا را نیز ترغیب می‌کند که تا جای ممکن راهِ کم هزینه در مواجهه با ایران که همان دیپلماسی است را همچنان ادامه دهد.
با این همه، در مورد آمریکا، صورت و ماهیت معادله متفاوت است. دولت بایدن اساسا به این دلیل شکست قطعی مذاکرات اتمی با ایران را اعلام نمی‌کند، زیرا یکی از وعده‌های بنیادین این دولت حتی قبل از اینکه بایدن رئیس جمهور شود، بازگشت آمریکا به توفق برجام و احیای این توافق بود. حال اگر وی بخواهد شکست مذاکرات و مرگ برجام را اعلام کند، این مساله در نوع خود آسیب‌های جدی را به حیثیت و اعتبار رئیس جمهور آمریکا و همچنین حزب دموکرات وارد خواهد کرد.
از طرفی، آمریکایی‌ها تا حدی نیز نگران تبعات منطقه‌ای و بین المللی اعلام شکست قطعی مذاکرات احیای برجام هستند و نمی‌خواهند با تحقق این مساله، عملا فضایی از تنش زاییِ فزاینده را مخصوصا در منطقه خاورمیانه و یا اوج گیری بیش از پیشِ پیشروی‌های هسته‌ای ایران را شاهد باشند.
با این همه، من از زمان آغاز روند مذاکرات اتمی وین، هیچ امیدی نداشته و اکنون نیز ندارم که احیای برجام اتفاق بیفتد و به طور خاص بار‌ها تاکید کرده ام که ایران باید خود را آماده یک دوره ۷ الی ۱۰ ساله بدونِ توافق برجام کند. البته که دولت کنونی کشورمان به ریاست جمهوری ابراهیم رئیسی نیز به نظر من تا حد زیادی از حیث گفتمانی و فکری، در چهارچوب انجام مذاکرات و کسب دستاورد از آن قرار ندارد و از زمانِ روی کار آمدن توانسته زمان بخرد و در قالب آن اقدام به تقویت توانمندی‌های هسته‌ای کشورمان کند تا شاید از این رهگذر، اهرم‌های فشارِ ایران در مقابل طرف‌های برجامی و همچنین طرف‌های منطقه‌ای را تقویت کند و از این طریق تا حدی زمینه را جهت حصول توافقی مطلوب که حافظ منافع و امتیازات بیشتری برای ایران باشد فراهم کند.
آیا شما معتقدید که ایران در شرایط کنونی در زمره اولویت‌های اصلی دولت آمریکا نیست؟
به نظر من در شرایط کنونی ایران اولویتِ اصلی برای تمامی جهان است. علت اصلی این موضوع نیز این است که جهان صنعتی اکنون به شدت با مشکل کمبودِ منابع طبیعی و انرژی (به دلیل جنگ اوکراین و تحریم‌ها علیه روسیه) رو به رو شده است. در این میان، ایران یکی از غنی‌ترین کشورهای دارنده منابع طبیعی در جهان است. از این رو، جهان غرب به انحای مختلف سعی دارد تا از منابع طبیعی ایران به ویژه باز کردن حساب بین المللی در حوزه انرژی استفاده کند.
در شرایط فعلی، غرب تا حد زیادی به منابع انرژیِ عربی متکی است و این انحصارِ اتکا به منابع انرژی عربی، خود نگرانی‌های جدی را برای آنها ایجاد کرده است. آنها احتیاجی به نفت و گاز ایران ندارند، اما احتیاج به تنوع‌بخشی به بازارِ تدارکاتی خود دارند تا از این طریق هم بتوانند در حوزه قیمت گذاری، و هم در شرایطی که تنش‌ها و بن بست‌هایی در روابط با کشور‌هایی عربی ایجاد می‌شود، حوزه‌هایی را جهت فعال سازی در راستای منافعشان داشته باشند.
از سوی دیگر، غرب به شدت نگران است که این منابع انرژی به دست رقبای آنها بیفتد که عملاً در حال رقابت با کشورهای مهم غربی در عرصه بین المللی هستند. در این میان به طور خاص نگرانی‌های جدی در مورد چین، هند و یا روسیه وجود دارد. البته که این کشور‌ها بعضا به واسطه روابط نزدیک خود با ایران، از کشورمان به مثابه کارت نیز در معادلات بین المللی استفاده می‌کنند.
با این همه، اکنون حدس من این است که آمریکایی‌ها برخلاف گذشته که هرگونه توافقی با ایران را منوط به روشن شدن تکلیفِ سیاست ایران در رابطه با نابودسازی اسرائیل می‌کردند تا حدی کوتاه بیایند و به تهران اجازه بدهند که نفت خود را بفروشد و در عین حال به جنگ با اسرائیل و آمریکا نیز در منطقه ادامه دهد. با این حال، واشینگتن عملا پروژه‌هایی را طراحی کرده باز کردن حساب بین المللی و می‌کند تا از طریق آنها، منابع مالی حاصل از هرگونه توافق احتمالی با ایران را تا جای ممکن بسوزاند و ایران را با برخی بحران‌ها مشغول نگه دارد (البته که این موارد در قالب سناریویِ ایجاد گشایش در فضای مذاکرات معنا پیدا می‌کنند).
در باز کردن حساب بین المللی این میان اساسا سیاست سازان ایرانی نباید فراموش کنند که یکی از اهداف بنیادین دولت اوباما از امضا توافق برجام با ایران، حراست از اسرائیل بود. در واقع، آمریکایی‌ها سعی داشتند تا با رفع برخی تحریم‌ها علیه ایران آن هم به شکل ناقص، تا حد زیادی موقعیت امنیتی اسائیل را در قالب توافق اتمی برجام ارتقا بخشند و محدودیت‌های قابل توجهی را نیز بر ایران تحمیل کنند. از این منظر از نگاه من برجام نوعی مجازاتِ ملایم برای ایران بود.
در این چهارچوب، همانطور که پیشتر گفتم حدس من این است که آمریکایی‌ها در بهترین حالت اگر به توافق با ایران هم روی آورند، نوعی معادله خاص را در قالب آن برقرار می‌سازند که در قالب آن هرچه ایران از حیث منطقه‌ای و بین المللی واکنش کمتری را به تحرکات محورِ مخالف با خود نشان دهد، متعاقبا از درآمد‌های بیشتری نیز برخوردار خواهد شد و هر چه این روند برعکس باشد، درآمد‌های کمتری نیز نصیب این کشور خواهد شد. در واقع آمریکایی‌ها در قالب این سناریو به دنبال نوعی "برجامِ جنگ آلود" هستند.
به نظر شما دولت آمریکا پس از برگزاری انتخابات میاندورهای کنگره آمریکا در ماه نوامبر سال جاری میلادی، چه رویکردی را در قبال مذاکرات هسته‌ای با ایران اتخاذ خواهد کرد؟ اهمیت این مساله به طور خاص از این جهت است که بسیاری از ناظران و تحلیلگران، این گزاره را مطرح می‌کنند که این دولت عملا در مورد مساله هسته‌ای ایران دست نگه داشته تا ببیند که آیا می‌تواند بار دیگر اکثریت خود را در مجالس سنا و نمایندگان در جریان انتخابات میاندورهای کنگره حفظ کند و از موضع پرقدرت‌تر و البته همراه با بسیج سرمایه سیاسی کافی وارد مذاکره با ایران شود یا خیر.
ما نمی‌توانیم هر دو سال به دو سال یا چهار سال به چهار سال، مملکت را معطل کرده و نگران انتخابات ریاست جمهوری و یا میاندورهای کنگره آمریکا باشیم. اگر بخواهم در سطحی کلی به سوال شما پاسخ دهم باید بگویم که کافی است توجه داشته باشیم که اساسا تفاوت‌های میان سیاست دولت‌های ترامپ و بایدن در مورد مساله ایران تا چه حد بوده است؟
من تفاوت چندانی را میان این دو نمی‌بینم. نباید فراموش کنیم که ریشه بسیاری از تحریم‌های کنونی و گسترده علیه ایران به دوران اوباما باز می‌گردد. جدای از این‌ها باید توجه داشت که در آمریکا محور‌های اصلی سیاست خارجی این کشور، از دلِ اتاق‌های فکر و اندیشکده‌ها بیرون می‌آید و در این چهارچوب، رقابت‌ها میان جمهوریخواهان و دموکرات ها، بیش از آنکه معطوف به حوزه سیاست خارجی باشد، به حوزه داخلی و مسائلی نظیر سیاست‌های مالیاتی و یا جذب سرمایه گذاری و دیگر مسائل مهم نظیر مهار تورم و افزایش نرخ اشتغال معطوف است.
در مورد اصول کلی سیاست خارجی آمریکا که چندان هم مورد علاقه مردم این کشور نیست، احزاب اصلی آمریکایی تفاوت چندانی را با هم ندارند. ما اکنون در کشورمان سال هاست که هر دو سال به دو سال یا چهار سال به چهار سال در حال رصد انتخابات آمریکا (چه پارلمانی و چه ریاست جمهوری) هستیم و می‌بینیم که هر مرتبه نیز تغییر چندانی در وضعیت کشورمان ایجاد نمی‌شود.
در آن سو، شاهدِ تداوم سیاستی بوده ایم، اما در سمت ایران، نوسان‌های جدی را مشاهده کرده ایم. از این منظر، به نظر من بعد از برگزاری انتخابات میاندورهای کنگره آمریکا چندان نباید انتظار ایجاد گشایش‌های ویژه‌ای را در مورد سیاست آمریکا در رابطه با ایران و یا در قبال موضوعاتی نظیر مساله هسته‌ای کشورمان داشت. راهبرد اصلی آمریکا بهره گیریِ حداکثری از فرصت‌ها و نقطه ضعف‌های ایران و حصول توافقی با این کشور است که به بهترین نحو ممکن حافظ منافع ملی آمریکا و متحدان بین المللی اش باشد.
دیدگاه شما