مزایای افزایش دامنه نوسان بورس چیست؟
افزایش محدوده دامنه نوسان در کنار مزایای متعدد خود نیازمند تقویت بازارگردانی است، تقویت بازارگردانی می‌تواند در شرایط هیجانی بازار وارد مدار شده و از انحراف شدید روند با ثبات سهم‌ها جلوگیری کند.
به گزارش مشرق ، دامنه نوسان در بورس تهران یکی از موضوعاتی است که همیشه مورد توجه اهالی بازار سرمایه قرار داشته است. طبق مصوبه شورای عالی بورس دامنه نوسان در برخی نمادهای بازار سهام در حال افزایش است، اما کلیت بازار هنوز با محدودیت دامنه نوسان مواجه است.
دامنه نوسان بورس در سال جاری به صورت پلکانی برای برخی نمادها در حال افزایش است. در هفته های گذشته دامنه نوسان بازار اول بورس و فرابورس برای برخی نمادها از 6 درصد به 7 درصد افزایش یافته و طبق مصوبه قرار است تا پایان سال این محدودیت به 10 درصد برسد.
بسیاری از کارشناسان معتقدند افزایش این عامل مؤثر می‌تواند فرایند مثبتی را در معاملات سهام ایجاد کند و امید می رود که این تصمیم در نهایت به ورود نقدینگی و افزایش عمق بازار منجر شود. بورس این روزها به شدت نیازمند تعمیق یافتن است و کمبود عمق بازار مشکل اصلی حال حاضر بازار سهام است.
* تأثیر افزایش دامنه نوسان بر معاملات بورس و کلیت بازار سرمایه
افزایش پلکانی دامنه نوسان می تواند تاثیر مثبتی بر روی روند معاملات بازار سرمایه بگذارد. اما شرط اصلی برای افزایش این تاثیرگذاری، ورود تغییر دامنه نوسان به بقیه بازارهای بورس است.
در حال حاضر فقط در تابلوی اول بورس و فرابورس این افزایش رخ داده و اگر افزایش دامنه نوسان به تابلوی دوم بورس و فرابورس برسد، احتمالا بازار واکنش منطقی نشان دهد. دامنه نوسان و سایر مکانیزم های محدودیت کننده عملیات بازار مانند حجم مبنا یا حد اعتبار به طور مستقیم تاثیری برارزش ذاتی سهام ندارد و سودآوری شرکت ها و سطح نرخ بهره و رشد سودآوری است که ارزش سهام را تعیین می کند.
افزایش دامنه نوسان در مرحله اول سبب رونق بازار، افزایش حجم و ارزش معاملات و بهبود عملیات بازارگردان ها میشود و در مرحله دوم سبب کاهش ریسک معاملات اعتباری برای کارگزار و اعتبار دهنده است.
بسیاری از کارشناسان معتقدند مهمترین مشکل وجود دامنه نوسان زیر سوال بردن منطق بازار سرمایه است زیرا قیمت ها در مسیر تعادل با اطلاعات جدید، با اصطکاک مواجه می شوند؛ این مسئله ورود و خروج سرمایه گذار، نقدشوندگی و حجم معاملات را کاهش می دهد. دومین مشکل اساسی نیز اخلال در عملیات بازارگردان ها و مواجه صندوق با زیان های سنگین است.
البته در کنار معایب موجود، هفت مورد زیر را می توان از اصلی ترین مزایای افزایش دامنه نوسان روزانه دانست که شامل: 1- کم شدن و ازبین رفتن صف های خرید و فروش، 2- ورود نقدینگی به بازار سهام، 3- کاراتر شدن معاملات سهام، 4- افزایش جذابیت سرمایه‌گذاری در بورس، 5- کاهش احتمالی رفتارهای هیجانی، 6- کاهش میزان دستکاری سفته بازان و 7- افزایش عمق بازار سرمایه است.
افزایش محدوده دامنه نوسان در کنار مزایای متعدد خود نیازمند تقویت بازارگردانی است. تقویت بازارگردانی می تواند در شرایط هیجانی بازار وارد مدار شده و از انحراف شدید روند با ثبات سهم‌ها جلوگیری کند تا زیان شدید به سهامداران وارد نشود.
* انواع ساز و کارهای کنترل نوسان بازار در بورس های اوراق بهادار
بورس‌های اوراق بهادار معمولاً دارای دو دامنه نوسان با عناوین دامنه نوسان پویا و ایستا هستند. دامنه نوسان پیرامون قیمت مبنا و معمولاً به صورت درصدی بیشتر و کمتر از آن تعیین می شود. گروه بورس ژاپن در محاسبه دامنه نوسان به جای درصد از واحد پول ین استفاده می کنند. برخی دیگر از بورس‌ها نیز اقدام به استفاده ترکیبی از درصد و عدد مطلق می کنند.
برای تعیین دامنه نوسان بورس به‌طور معمول برای هر سهم، هر تابلو یا گروه های مختلف سهام دامنه نوسان متفاوتی تعیین می شود. البته برخی بورس ها نیز برای کل بازار دامنه نوسان ثابت تعیین کردند. دامنه نوسان عمدتا به‌صورت متقارن تعیین می شود؛ اما در برخی از بورس ها همچون بورس مالزی، دامنه نوسان بصورت نامتقارن تعیین شده است. انجام معامله بیرون هر یک از دو دامنه، منجر به توقف معاملات و برگزاری حراج می شود. از آنجایی که استفاده از دامنه ایستا و پویا در بورس های دنیا بسیار متداول است در این بخش جزئیات مربوط به هر یک شرح داده شده است.
* دامنه نوسان ایستا
دامنه ایستا به حداکثر نوسان مجاز نسبت به قیمت مبنا ایستای جلسه معاملاتی پیشین گفته می شود و این دامنه معمولاً بر حسب درصد اعلام می شود. در بیشتر بورس های اوراق بهادار، قیمت تئوریک محاسبه شده در آخرین حراج به عنوان قیمت مبنای ایستا در نظر گرفته می شود.
اگر چنین قیمتی وجود نداشته باشد، قیمت حراج قبلی قیمت پایانی روز گذشته به عنوان قیمت مبنای ایستا در نظر گرفته می شود. این دامنه از دامنه پویا گسترده تر بوده و در طول کل جلسه معاملاتی هنگام برگزاری حراج آغازین در طول جلسه عادی معاملات و هنگام برگزاری حراج پایانی مورد استفاده قرار می گیرد.
در برخی بورس‌ها زمانی که قیمت سهام به حد بالا یا پایین دامنه ایستا برسد، معاملات به‌صورت خودکار متوقف شده و حراجی به عنوان حراج نوسان دامنه ایستا برگزار می شود.
* دامنه نوسان پویا
دامنه پویا حداکثر نوسان مجاز را در اطراف قیمت مبنای پویا نشان می‌دهد و معمولاً به‌صورت درصدی حول قیمت مبنا تعریف می شود. قیمت مبنای مورد استفاده برای تعیین دامنه، قیمت آخرین معامله انجام شده در بازار عادی و حراج است. به عنوان مثال اگر قیمت آخرین معامله سهمی 100 واحد پولی و دامنه پویا دو درصد باشد، دامنه پویا 98 الی 102 واحد پولی است یعنی معامله بعد این باید بر روی این حدود یا خارج از آن باشد.
چنانچه سفارش در سامانه معاملات ثبت شود و قیمت حاصل از اجرای این سفارش بر روی حد بالایی یا پایین یا خارج دامنه پویای سهم واقع شود، این شرایط منجر به ایجاد توقف خودکار معاملات و برگزاری حراجی به عنوان حراج نوسان دامنه پویا می شود. دامنه پویا در طول جلسه اصلی معاملات و هنگام برگزاری حراج پایانی استفاده می شود.
* تغییرات در دامنه نوسان پویا و ایستا در اثر برگزاری حراج نوسان
حراج نوسان مربوط به دامنه نوسان پویا و ایستا در بورس های دیگر نیز برگزار میشود. به عنوان نمونه می‌توان به بورس کشورهای همچون اتریش، برزیل، دانمارک، فنلاند، آلمان، یونان، ایرلند، ایتالیا، نروژ، آفریقای جنوبی، کره‌جنوبی، سوئد، سوئیس و انگلیس اشاره کرد.
البته هر بورس بنا به شرایط اختصاصی دارای حدود نوسان و زمان حراج نوسان مختص به خود است. به عنوان مثال در دانمارک و فنلاند طول زمان جلسه حراج نوسان برای عبور از دامنه ایستا 60 ثانیه و برای عبور از دامنه پویا 180 ثانیه است و حد نوسان برای دامنه ایستا 15 درصد قیمت ایستا و برای دامنه پویا 3 درصد قیمت پویا تعریف شده است.
* دامنه نوسان در دیگر کشورها استفاده نمی‌شود
در این‌باره، رضا گلستانی، کارشناس بازار سرمایه درباره دامنه نوسان اظهار داشت: دامنه نوسان قیمتی یا price limit یکی از ابزارهای کنترلی بازار سهام است، این عامل در بورس‌های بزرگ جهان استفاده نمی‌شود.
وی ادامه داد: در بازار سهام، کشورهایی که دامنه نوسان دارند معمولا این عامل به تنهایی مورد استفاده قرار نمی‌گیرد و در ترکیب با دیگر ابزارها استفاده میشود. مهم ترین نکته قابل توجه این است که بورس تهران یکی از محدودترین دامنه‌های نوسان را در سطح جهان دارد.
این کارشناس بازار سرمایه تاکید کرد: در بسیاری از این کشورها از جمله ژاپن، سازوکاری وجود دارد که مطابق با شرایط و الزامات خاص، دامنه نوسان در طول جلسه معاملاتی شناور است، بنابراین می‌توان همچنان حد نوسان روزانه را اعمال کرد؛ اما از قفل شدن بازار در یک دامنه نوسان بسته جلوگیری کرد.
گلستانی افزود: افزایش دامنه نوسان می تواند انتظار بازدهی در دوره های کوتاه مدت را در بازار سهام افزایش دهد، ضمن اینکه جذابیت بازار سرمایه را بیشتر خواهد کرد. افزایش جذابیت بازار سهام و همچنین افزایش انتظار بازدهی، موجب خواهد شد تا ورود نقدینگی به بازار سرمایه افزایش یابد، به طوری که پول‌ها از بازارهای موازی به بازار سهام کوچ خواهد کرد.
وی تصریح کرد: بازار سرمایه کشورهای رشد یافته و بورس‌های بزرگ جهانی اغلب بدون دامنه نوسان فعالیت می‌کنند. دلیل استفاده نکردن بورس های جهانی از دامنه نوسان عمق بالای بازار سهام آن هاست؛ بزرگترین مشکل بورس تهران در این سال‌ها کم بودن عمق بازار است که به همین دلیل نیاز به وجود دامنه نوسان در آن احساس میشود.
حجم مبنا چیست؟
حجم مبنا در بازار سرمایه عبارت است از حداقل تعداد سهامی که باید مورد معامله قرار گیرد تا سهم بتواند به میزان دامنه نوسان کامل رشد یا افت داشته باشد.
به گزارش خبرنگار گروه اقتصادی ایسکانیوز؛ حجم مبنا اهرمی است که از سال 82 به کار گرفته شد و هدف از به کارگیری این اهرم کنترل معاملات و جلوگیری از نوسان‌های کاذب و افت و افزایش بی مورد قیمت سهام با معامله چند سهم شرکت ها اعلام شد.
این اهرم از همان اول، با مخالفت های بسیاری روبه رو بوده و فعالان بازار همواره یکی از عوامل اصلی گره‌های معاملاتی را حجم مبنا می دانستند.
در ابتدای این قانون، اساس کار بر این مبنا بود که 15 درصد از کل سهام یک شرکت طی یکسال مورد معامله قرار گیرد و روزهای کاری سال 250 روز فرض شده بود که بر آن اساس حجم مبنای روزانه یک سهم 0.0006 (شش ده هزارم) کل سهام شرکت می شد.
در سال 1383 نحوه محاسبه تغییر کرد و از 15 درصد به 20 درصد افزایش یافت و حجم مبنا به 0.0008 (هشت ده هزارم) کل سهام افزایش یافت.
شرکت‌هایی که در بازار فرابورس پذیرفته شده‌اند حجم مبنای 1 دارند و همچنین نمادها در روز بازگشایی (بعد از مجمع، بعد از تعدیل، بعد از شفاف سازی و…) با حجم مبنای 1 بازگشایی می‌شوند.
به کارگیری این اهرم در آن زمان موجب شد، تعداد زیادی از سهامداران حقوقی به دلیل اینکه نمی‌توانستند از شرکت‌های بزرگ بازدهی به دست آوردند به سمت شرکت‌های کوچک و حتی زیان ده حرکت کنند که این اتفاق زمینه رشد قیمت سهام شرکت‌های کوچک را فراهم آورد.
مهمترین مزیت قانون حجم مبنا، جلوگیری از حرکات پرشیب و یکباره در حجم مبنای یک سهم چیست؟ روند قیمت‌ها است، به عنوان مثال زمانی که یک سهم در روند نزولی قرار می‌گیرد، میزان عرضه بر تقاضا افزایش پیدا می کند و معمولا این چیرگی عرضه بر تقاضا، آن قدر پررنگ میشود که حجم معاملات سهم به شدت کاهش یافته و اصطلاحا معاملات در آن نماد «قفل» میشود.
در این حالت به دلیل کاهش شدید حجم معاملات، بر اساس قانون حجم مبنا درصد نوسان پایان روز نیز کاهش می‌یابد و لذا از سقوط برق آسای سهم جلوگیری میشود. (عکس همین حالت در بازار صعودی برقرار است.) اما مساله‌اینجا است که همین ویژگی قانون حجم مبنا بزرگترین عیب آن نیز به شمار می‌آید، با شکل‌گیری صف‌های خرید و فروش در بازار، حجم زیادی از سرمایه سرمایه‌گذاران در این صف‌ها بلوکه میشود، حجمی که می‌تواند با گردش در سایر سهام بازار، بر رونق بورس بیفزاید، بنابراین شکل‌گیری صف‌های خرید و فروش، روانی معاملات (liquidity) در بازار را مورد تهدید قرار می‌دهد.
به عنوان مثال اگر سهامداری که سهمش در صف فروش فرو رفته، نیاز فوری به سرمایه‌اش پیدا کند، چاره‌ای ندارد، جز آنکه سهم خود را به صورت وکالتی و با قیمتی بسیار پایین تر از ارزش آن به شخص دیگری واگذار کند.
همچنین فرسایشی شدن این صف‌ها (به خصوص صف‌های فروش) می‌تواند اثرات نامطلوبی بر روان جمعی بازار داشته باشد. به عنوان نمونه می‌توان از شرکت‌های سیمانی در سال 84 و یا شرکت‌هایی مانند سرمایه‌گذاری غدیر و سرمایه‌گذاری بانکی ملی – که مدت‌های مدیدی صف فروش بودند- نام برد. (مورد آخر همچنان در صف فروش قرار دارد.)
نکته دیگر اینکه اگر نماد سهم‌هایی که با صف فروش و یا خرید مواجه هستند به دلایلی همچون تعدیل پیش بینی سود، برگزاری مجمع سالانه یا مجمع افزایش سرمایه و . متوقف شود، در روز بازگشایی نماد، بازار با در‌نظر گرفتن وضعیت پیش از بسته شدن نماد به آن سهم قیمت می‌دهد، یعنی مثلا اگر سهم پیش از بسته شدن نمادش دارای صف فروش باشد، پس از بازگشایی، بازار آن قدر قیمت را پایین می‌آورد تا قیمت سهم را به نرخ تعادلی مورد نظر برساند، به دیگر سخن بازگشایی نمادها تمام تمهیدات قانون حجم مبنا را نقش بر آب می‌کند!
مثالی درباره حجم مبنا و قیمت پایانی
حداقل تعداد برگه سهامی است که باید مورد معامله قرار گیرد تا سهم در پایان روز در قیمتی به ثبت برسد.
قیمت پایانـی
سهام یک شرکت، به میانگین قیمت‌هایی گفته میشود که آن سهم در طول روز، براساس آن قیمت‌ها مورد داد و ستد قرار گرفته است.
برای درک بهتر مثالی از حجم مبنا و قیمت پایانی می زنیم:
فرض کنید سرمایه شرکتی ۲میلیارد تومان است.(تعداد سهام این شرکت برابر با ۲۰ میلیون برگه سهم به ارزش اسمی ۱۰۰تومان است).در این حالت حجم مبنای این شرکت به شکل زیر محاسبه میشود:
حال فرض می‌کنیم قیمت روز قبل این سهم۲۰۰۰ریال بوده و امروز معاملات زیر برای سهم اتفاق افتاده است :
ساعت۹: ۴۰۰۰ برگه به قیمت۱۹۹۰ ریال
ساعت۱۰: ۱۰۰۰ برگه سهم به قیمت۲۰۲۰ ریال
ساعت۱۱: ۲۰۰۰ برگه سهم به قیمت۲۰۳۰ ریال
ساعت۱۲: ۳۰۰۰ برگه سهم به قیمت۲۰۴۰ ریال
برای محاسبه قیمت پایانی ابتدا میانگین وزنی می گیریم یعنی می گوییم:
که برابر کل ارزش معاملات آن سهم می باشد حال برای گرفتن میانگین آنرا تقسیم بر کل تعداد برگه سهام مورد معامله قرارگرفته می کنیم:
پس میانگین قیمت مورد معامله امروز۲۰۱۶ ریال بوده اگر تعداد برگه مورد معامله به حد نصاب می رسید(از حجم مبنا بیشتر می شد) این قیمت به عنوان قیمت پایانی مورد قبول بود اما چون تعداد برگه سهام مورد معامله قرار گرفته ده هزار تا و حجم مبنای سهم شانزده هزار برگه می باشد پس از تناسب استفاده می کنیم.
اگر ۱۶۰۰۰برگه مورد معامله قرار می گرفت قیمت سهام ۱۶ ریال رشد می کرد در حالی که ۱۰۰۰۰ برگه مورد معامله قرار گرفته قیمت چقدر رشد می کند؟
از تناسب بالا X بدست می آید ۱۰ ریال یعنی قیمت بسته شدن در پایان معاملات امروز برابر با ۲۰۱۰ ریال می شود.
حجم مبنای یک سهم چیست؟
برای جلوگیری از سودجویی در بازارهای مختلف، قوانینی پایه‌گذاری می‌شوند. در بازار بورس نیز برای ایجاد فضای آرام، قوانینی وضع شده است. این قوانین چارچوبی است که به کمک آن تمام افراد موجود در چرخه معاملات بازار بتوانند با آرامش و با حداکثر امنیت به معامله بپردازند. یکی از ابزارهای حفظ امنیت در معاملات سهام، حجم مبنا است.
برای توضیح حجم مبنا ابتدا بهتر است انواع قیمت‌های سهام موجود در بازار بورس را بررسی کنیم. در تابلوی معاملات بازار بورس ایران دو قیمت برای هر سهام وجود دارد.
قیمت آخرین معامله: آخرین قیمتی که یک سهم روی تابلو بین خریدار و فروشنده معامله میشود، قیمت آخرین معامله است. به حجم مبنای یک سهم چیست؟ این صورت که حتی اگر یک سهام مورد معامله قرار بگیرد، قیمت معامله تغییر خواهد کرد و حجم معاملات در قیمت معامله تاثیری ندارد.
قیمت پایانی: قیمت پایانی یک سهم به میانگین قیمت‌های مورد معامله سهام در یک روز گفته میشود. حجم معاملات در قیمت پایانی کاملا تاثیر دارد.
در محاسبه قیمت پایانی سهم از حجم مبنا کمک گرفته میشود. در واقع برای محاسبه قیمت پایانی سهام، عدد حاصل از میانگین وزنی را متناسب با حجم مبنای تعیین‌شده برای آن سهام تعدیل می‌کنند.
به حداقل تعداد سهمی که باید در طول یک روز معامله شود تا قیمت پایانی آن سهم بتواند نوسان مثبت یا منفی داشته باشد، حجم مبنا گفته میشود. حجم مبنا ابزاری است که تنها در بورس ایران برای کمک به حفظ آرامش در معاملات از آن استفاده میشود. این ابزار در واقع باعث کاهش هیجانات کاذب قیمت سهام شرکت‌های بورسی شده و همچنین از افت یا رشد زیاد آن جلوگیری می‌کند. باید توجه داشت که در تعیین میزان حجم مبنا هیچ معامله‌گری دخالت نداشته و به‌طور خودکار توسط سامانه معاملات اندازه‌گیری میشود.
برای درک بهتر کارکرد حجم مبنا به مثال زیر توجه کنید:
فرض کنید حجم مبنای یک سهم، ۲۰۰۰۰۰ است. این سهم در ابتدای روز معاملاتی خود با صف خرید باز شده است و تنها ۱ سهم معامله شده است. در این صورت قیمت آخرین معامله سهم در ۵ درصد مثبت قرار دارد و قیمت پایانی صفر است. فرض کنید در ادامه حدود ۱۰۰۰۰۰ سهم معامله میشود. در این صورت قیمت آخرین معامله همچنان در ۵ درصد مثبت قرار خواهد داشت و قیمت پایانی سهم در ۲.۵ درصد مثبت قرار خواهد گرفت. زیرا به اندازه نصف حجم مبنا معامله صورت گرفته است. با این توصیف اگر ۲۰۰۰۰۰ سهم معامله شود. قیمت پایانی سهم در ۵ درصد مثبت قرار خواهد گرفت.
قانون جدید حجم مبنا؛ همه‌چیز درباره تغییرات جدید بورس
حجم مبنای جدید که از امروز در معاملات بازار سرمایه مبنا قرار می‌گیرد، شامل حال تمام شرکت‌ها چه بورسی و چه فرابورسی خواهد شد. اگر حجم معاملات روزانه یک شرکت کمتر از حد نصاب باشد، تغییرات قیمت پیش آمده به طور کامل در نظر گرفته نخواهد شد و حتما باید تعداد معاملات آنقدری بزرگ باشد که حجم مبنا را پوشش دهد
فرارو- قانون جدید بورس از امروز دوشنبه ۱۲ اسفندماه اجرایی شده و بر اساس آن شاهد تغییرات حجم مبنا هستیم. بر اساس قانون جدید حجم مبنا، از این به بعد نه‌تن‌ها شرکت‌های بورسی، بلکه شرکت‌های فرابورسی هم مشمول حجم مبنا شده و اگر حجم معاملات روزانه آن‌ها به حد نصاب نرسد، تغییرات قیمت به طور کامل در نظر گرفته نخواهد شد.
در این گزارش همه آن‌چیزی که باید درباره قانون جدید حجم مبنا در بورس بدانید را آورده‌ایم. اطلاعیه سازمان بورس از روز پنجشنبه هشتم اسفندماه منتشر شده و از امروز اجرایی میشود و می‌تواند تاثیر زیادی در معاملات بازار فرابورس داشته باشد.
قانون حجم مبنا در بورس یعنی چه؟
اگر می‌خواهید بدانید حجم مبنا چیست و به چه دردی می‌خورد، بهتر است از یک مثال شروع کنیم. فرض کنید در بازار ارز یک شهر کوچک، عده‌ای در حد ۱۰ نفر کنار خیابان جمع می‌شوند و شروع به معاملات ارز می‌کنند. آن‌ها دلار را بین خودشان با قیمت پنج هزار تومان خرید و فروش می‌کنند و هر کس از بیرون معاملات را بررسی کند، نتیجه می‌گیرد که دلار در حال حاضر پنج هزار تومان است. این در حالی است که صرفا عده محدودی در معاملات بازار ارز شرکت کرده و با معاملاتشان قیمت ارز را پنج هزار تومان تعیین کرده‌اند. در حالی که معاملات بازار ارز بسیار گسترده‌تر است و تنها در زمانی می‌توان قیمت کشف شده از معاملات را مبنا قرار داد، که تعداد دلار‌های معامله شده قابل توجه باشد. همین اتفاق در بازار بورس می‌افتد. اگر معاملات سهام یک نماد در طول یک روز کمتر از یک حد مشخص باشد، کشف قیمت به طور کامل انجام نخواهد شد. این حد، دقیقا همان حجم مبناست که پیش از این صرفا برای نمادهای بورسی در نظر گرفته می‌شد.
حجم مبنا برای هر نماد به طور جداگانه محاسبه و از تابلوی آن قابل مشاهده است. برای مثال حجم مبنا در نماد فارس متعلق به شرکت صنایع پتروشیمی خلیج فارس ۱۴ میلیون سهم است. تعداد کل سهام قابل معامله این نماد در بورس به ۱۴۳ میلیارد سهم می‌رسد. امروز تا لحظه نگارش این متن که حدود یک ساعت از آغاز به کار معاملات گذشته، حدود ۶۴ میلیون سهام این شرکت معامله شده و با توجه به اینکه این رقم بالاتر از حجم مبناست، پس به طور کامل می‌توان برای کشف قیمت سهام روی آن حساب باز کرد. بر این اساس قیمت پایانی سهم یعنی ۸۶۰۶ ریال از میانگین کل معاملات انجام شده در طول روز به دست آمده است.
در طرف مقابل شرکت پدیده شیمی قرن با نماد قرن را در نظر بگیرید. یک میلیارد سهام این شرکت در بورس قابل خرید و فروش است. حجم مبنای این نماد دو میلیون و ۳۲۳ هزار سهم در نظر گرفته شده و همانطور که قابل ملاحظه است، امروز تا لحظه نگارش این متن تنها ۳۲۰ هزار سهم معامله شده و این یعنی هنوز حجم معاملات به حجم مبنا نرسیده است.
برای همین با اینکه کل معاملات امروز با قیمت ۲۴۹۱۹ ریال انجام شده، اما همچنان قیمت پایانی ۲۳۸۹۹ ریال است. در چنین شرایطی تغییرات قیمت پایانی به نسبت حجم معامله شده تا این لحظه با حجم مبنا انجام میشود. مثلا در اینجا تعداد سهام معامله شده در بازار تا این لحظه ۱۴ درصد حجم مبنا است و برای همین، صرفا ۱۴ درصد تغییرات قیمت روی نرخ پایانی تاثیر گذاشته. از آنجا که تغییر قیمت در معاملات انجام شده امروز پنج درصد بوده، قیمت پایانی ۱۴ درصد این رقم، یعنی هفت دهم درصد تغییر پیدا کرده است.
حجم مبنا چطور محاسبه میشود؟
فرمول محاسبه حجم مبنا چندان دشوار نیست. صرفا کافی است در طول روز به ازای هر ۱۰ هزار سهم یک شرکت، چهار سهم معامله شود. به عبارتی حجم مبنای هر شرکت، معادل ۰.۰۴ درصد کل سهام آن شرکت است. برای مثال اگر شرکتی دارای یک میلیارد سهام باشد، حجم مبنا ۴۰۰ هزار سهم محاسبه میشود. البته باید توجه داشته باشید که این قانون یک تبصره هم دارد. بر اساس این تبصره فرمول مورد نظر در صورتی اعمال میشود که حداقل ارزش مبنا برابر با پنج میلیارد تومان باشد.
همچنین حداکثر ارزش مبنا برای شرکت‌هایی که کمتر از دو هزار میلیارد تومان سرمایه دارند، ۱۰ میلیارد تومان و برای شرکت‌هایی که بالاتر از دو هزار میلیارد تومان ارزش دارند، ۱۲ میلیارد تومان در نظر گرفته شده است. ارزش مبنای هر نماد در اصل همان قیمت تمام شده حجم مبنا است. برای مثال اگر قیمت هر سهم یک شرکت هزار تومان باشد و حجم مبنای آن ۴۰۰ هزار سهم، ارزش مبنا برابر با ۴۰۰ میلیون تومان خواهد بود. در این قانون، قیمت پایانی سهم در معاملات روز چهارشنبه هر هفته ملاک تعیین ارزش مبنا خواهد بود.
اعداد و ارقام تبصره حجم مبنا هر سال تغییر می‌کند. پیش از این حجم مبنا صرفا برای شرکت‌های حاضر در بورس در نظر گرفته می‌شد و حالا فرابورسی‌ها هم مشمول قانون حجم مبنا شده‌اند. باید توجه داشته باشید که حداقل و حداکثر ارزش مبنا برای نمادهای حاظر در بازار پایه متفاوت است. برای بازارهای پایه حداقل ارزش مبنا در تابلو زرد دو میلیارد تومان، در تابلوی نارنجی یک میلیارد تومان و در تابلوی قرمز معادل ۵۰۰ میلیون تومان در نظر گرفته شده است. ضمن اینکه حداکثر ارزش مبنای قابل اعمال بازارهای پایه نیز همانند بازارهای اول و دوم خواهد بود.
قانون جدید حجم مبنا چه تاثیری در بورس می‌گذارد؟
اگر سهام‌دار شرکت‌هایی هستید که روزانه حجم معاملات آن‌ها آنقدری بالاست که به راحتی حجم مبنا را پوشش می‌دهد، لازم نیست نگران باشید. تغییرات جدید حجم مبنا صرفا روی نماد‌هایی تاثیر می‌گذارند که حجم معاملات روزانه آن‌ها بسیار پایین باشد. نماد‌هایی که اغلب سهامشان حجم مبنای یک سهم چیست؟ دست عده‌ای خاص است و صرفا با خرید و فروش‌های سوری، قیمت سهام را بالا می‌برند. از این دست نمادها در بازار پایه فرابورس به راحتی پیدا میشود. حالا تغییرات جدید حجم مبنا می‌تواند معاملات سهام این شرکت‌ها را تحت تاثیر قرار دهد. چراکه دیگر نمی‌توان به صورت گروهی وارد یک سهم شد و با بالا بردن قیمت، سود کرد. در چنین شرایطی شاهد از رونق افتادن خرید‌های گروهی در نماد شرکت‌های کوچک خواهیم بود.
دیدگاه شما