مزایای بازار آتی

قرارداد آتی چیست؟

قراردادهای آتی، یکی از قراردادهای پرکاربرد در بورس‌های کالایی محسوب می‌شود که از سال ۱۳۸۷ در بورس کالای ایران مورد استفاده قرار گرفته است. در مطلبی که از نظر می گذرد به تعریف این قرارداد و مزایای آن پرداخته شده است.

به گزارش «کالاخبر» به نقل از اقتصادآنلاین، در قراردادهای آتی، خریدار و فروشنده توافق می‌کنند که میزان معینی از کالای مشخصی را، با کیفیت و قیمت معلوم در زمان و مکان مشخص معامله کنند.

بنابراین قرارداد آتی، قراردادی است که طی آن فروشنده متعهد می‌شود در سررسید معینی در آینده، مقدار مشخصی از کالا را به قیمتی معلوم به فروش برساند. در مقابل، خریدار نیز متعهد می‌شود آن کالا را با همان مشخصات خریداری کند؛ در قرارداد آتی برای تضمین انجام تعهد، خریدار و فروشنده مبلغی را نزد اتاق پایاپای بورس کالا قرار می‌دهند که وجه تضمین نامیده می‌شود.

قرارداد آتی، قراردادی دوطرفه است که می‌توانیم طی آن، کالایی را مزایای بازار آتی با مشخصات معین در زمان حال به فروش برسانیم و پس از گذشت چند ماه، آن را با قیمت توافق‌شده تحویل دهیم و وجه را دریافت کنیم.

ویژگی‌های قراردادهای آتی

معافیت مالیاتی، تخصیص سود بانکی به مبلغی که در حساب و در اختیار مشتری موجود است، امکان برداشت یک ‌روزه موجودی از حساب، کارمزدهای بسیار پایین، امکان خرید و فروش نامحدود در هر روز معاملاتی، واریز روزانه سود و زیان به‌ حساب مشتری، دو طرفه بودن بازار و امکان مزایای بازار آتی کسب سود از ریزش و افت قیمتی ( تنها بازار دو طرفه حال حاضر در ایران )، پوشش ریسک و. ، از جمله ویژگی‌ و مزیت‌های قراردادهای آتی هستند.

شرایط ورود یک کالا به بازار آتی

محدودیت پذیرش دارایی در قرارداد آتی وجود ندارد، اما حجم تولید بالا، معاملات نقدی قوی و پویایی قیمت، از جمله ملزومات یک کالا برای ورود به بازار آتی بورس کالای ایران است.

انواع قراردادهای آتی

قرارداد های آتی، به دو گروه کالا و مالی تقسیم می‌شوند. قراردادهای آتی کالا شامل محصولات کشاورزی، فلزات، مواد نفتی و …می‌شوند. قرارداد های آتی مالی نیز، ابزارهایی نظیر سهام، اوراق قرضه، ارز و. را دربر می‌گیرند.

بازیگران قراردادهای آتی

به گفته رحمان آراسته، سرپرست مدیریت توسعه بازار مشتقه بورس کالای ایران، سه بازیگر در بازار آتی وجود دارد. برای مثال، تولیدکننده‌ای که نگران قیمت و نوسان محصول در آینده است، وارد قراردادهای آتی می‌شود تا ریسک خود را در این حوزه پوشش دهد. این تولیدکننده با پرداخت مبلغی به عنوان ضمانت، خود را در برابر نوسانات قیمت، بیمه می‌کند و کالای خود را با قیمتی مشخص برای سررسیدهای آینده، به نوعی پیش فروش می‌کند.

وی تصریح کرد: دسته دیگر فعالان بازار آتی، خریداران کالا هستند که برای پوشش ریسک نوسانات قیمت در آینده، از امروز محصول مورد نیاز خود را با قیمتی مشخص و برای تحویل آینده پیش خرید می‌کنند. بنابراین این دسته از افراد، امکان برنامه‌ریزی تولید در فواصل زمانی مشخص را به دلیل پیش خرید محصولات خود پیدا می‌کنند.

به گفته آراسته، دسته سوم نیز، نوسان‌گیران یا آربیتراژگران هستند. این افراد از اختلاف قیمت رخ داده میان بازار نقد و بازار آتی محصول مورد نظر استفاده می‌کنند و با پیش‌بینی روند بازار در آینده و با هدف کسب سود، وارد قرارداد آتی می شوند که البته حضور این دسته از بازیگران نیز به افزایش عمق معاملات کمک شایانی می‌کند.

راه‌اندازی معاملات آتی مس کاتد

لازم به ذکر است که نخستین قرارداد آتی مس کاتد با سررسید بهمن ماه، در راستای توسعه دارایی‌های پایه بازار مشتقه بورس کالای ایران از ۲۷ آذرماه سال جاری روی تابلوی معاملات رفت. در حال حاضر، مس با مازاد عرضه در بازار فیزیکی بورس کالا مواجه است و محدودیت‌های خرید و فروش در این محصول وجود ندارد.

مزایای معاملات آتی کالا پیست؟

کشف قیمت، مدیریت ریسک قیمت (پوشش ریسک یا هجینگ) و مکانی برای سرمایه گذاری از جمله کارکردهای اصلی معاملات آتی کالا است.

به گزارش فصل اقتصاد، پس از بررسی دقیق ادبیات موجود در بازارهای مالی دنیا، ٦ کارکرد بالقوه قراردادهای آتی کالا شناسایی شدند. سه کارکرد نخست را می توان کارکردهای اصلی نامید که معاملات آتی کالا انجام می دهند: کشف قیمت، مدیریت ریسک قیمت (پوشش ریسک یا هجینگ) و مکانی برای سرمایه گذاری. در این مطلب کارکرد اول یعنی کشف قیمت، خلاصه فرضیات موثر بر آن و توجیهی از دلیل مزیت بودن این عامل را مورد بررسی قرار داده ایم.
سه کارکرد بعد را می توان کارکردهای گسترده تر دانست که می تواند در نتیجه اجرای کارکردهای اصلی یک بورس ایجاد شود: تسهیل معاملات فیزیکی (یا نقدی) کالا، تسهیل تامین مالی فعالیتهای بخش کشاورزی، و ایفای نقش در توسعه بازار.
از این کارکردها، مجموعه دیگری از مزیت ها را می توان شناسایی کرد که در نهایت به 81 فرضیه در خصوص تأثیر بورس های کالایی (فرضیه تأثیر) منتهی می گردد: 37 فرضیه که مخصوص کشاورزان هستند یا عمدتا با آنها مرتبط هستند و 44 فرضیه دیگر که با بخش گسترده تری از کالاها یا کل اقتصاد ارتباط دارند. از میان این تأثیرات، 76 فرضیه در خصوص تأثیرات مثبت و 5 فرضیه دیگر در خصوص تأثیر منفی هستند. کارکرد اصلی نخست کشف قیمت است که در ادامه این گزارش خلاصه فرضیات موثر بر آن و توجیهی از دلیل مزیت بودن این عامل بیان شده است.
خلاصه فرضیات تأثیر
کشف قیمت به مکانیزمی اشاره دارد که از طریق آن، قیمت ها اطلاعات بازار را منعکس می کنند. بنابراین سطح قیمت ها که در بازار آزاد تعیین می شود، می تواند نمایانگر تصویری دقیق از وضعیت کلی عرضه و یا تقاضا در بازارهای نقدی کالا برای تحویل های جاری یا در بازارهای سلف و آتی برای تحویل در زمان های آینده باشد.
مزیت های کشف قیمت را می توان به مزیت های ناشی از فرایند کارآمدتر شکل گیری قیمت و مزیت های برخاسته از عرضه گسترده تر اطلاعات بیشتر (و مزایای بازار آتی دقیق تر) بازار تقسیم کرد. مزیت های فرایند کارآمدتر شکل گیری قیمت ناشی از توازن مناسب تر میان عرضه و تقاضا است و تضمین می کند با توجه به علامت هایی که تعیین قیمت ارسال می کند، دست اندرکاران این بخش در زمینه تولید، خرید و سرمایه گذاری تصمیمات کارآمدتری را اتخاذ کنند.
نوع دوم به مزیت هایی اشاره دارد که ناشی از انتشار و توزیع اطلاعات بازار هستند و به شفافیت قیمت ها منجر می شوند که مرجع قیمت آسان، معتبر و بی طرفانه ای را برای دست اندرکاران این بخش فراهم می آورد.
سه گروه از تأثیرات، توجه ویژه ای را طلب می کنند:
توزیع اطلاعات قیمت، کاهش نابرابری اطلاعاتی، و بهبود سود کشاورزان: سهولت دسترسی به قیمت های مرجع می تواند به نفع کشاورزان باشد؛ چرا که در غیر این صورت ارتباط خود با بازار را از دست می دهند و در برابر دریافت قیمت ها و شرایط غیربهینه از واسطه ها که مزایای بازار آتی اطلاعات بیشتری دارند آسیب پذیر می شوند.
بنابراین اطلاعاتی که توسط بورس منتشر می شود می تواند نابرابری های اطلاعاتی را که به نفع واسطه هاست، کاهش دهد و به دست اندرکاران بخش کالا قدرت دهد تا در پرتوی درک دقیق تر از شرایط بازار تصمیمات بهتری اتخاذ کنند.
مثلا با اشاره به اتیوپی، مجله اکونومیست به طور مستند نشان داد که چگونه سود واسطه ها و سایر اختلالات بازار،20 درصد به هزینه غلات اضافه کرد. این نشریه دلیل این وضعیت را کمیابی اطلاعات می داند که در معامله کارآمد اهمیت بسیاری دارد. ولی به لطف فناوری، شرایط بهبود یافته است. تلفن های همراه به کشاورزان کمک می کنند تا از تفاوت قیمت ها که می تواند به نفع آنان باشد، آگاه شوند. در برخی موارد، اطلاعات بهتر درباره بازار، کشاورزان را به متنوع سازی محصولات خود ترغیب کرده است.
بهبود سود کشاورزان و کاهش نوسانات بازار نقدی: در اینجا دو پدیده در کار است که هر دو با این مسئله ارتباط دارند که اطلاعات قیمت های بازار، حساسیت تولیدکنندگان در برابر سطوح قیمت پیش بینی شده را افزایش می دهد و به آنها اجازه می دهد رفتار خود را بر این مبنا تعدیل کنند:
*کاهش نوسانات درون فصلی: در سطح خرد، در دسترس بودن اطلاعات قیمت های بازار به تولید کنندگان نشان می دهد که در طول فصل، تغییرات قیمت چگونه است و انتظار می رود چگونه باشد. این اطلاعات به آنها امکان مزایای بازار آتی می دهد درباره بهترین زمان برای ارایه کالا به بازار تصمیم گیری کنند. در سطح کلان، این مسئله می تواند به معنای کاهش نوسانات فصلی قیمت باشد.
بدین ترتیب ورود کالا به بازار، به جای اینکه به صورت مقادیر عظیم و در دفعات معدود باشد که ممکن است به افت و خیز شدید قیمت ها منجر شود، به صورت تدریجی و در دفعات متعدد صورت می گیرد. با وجود این، باید به این نکته توجه کرد که کشاورز برای برخورداری از انتخاب موثر درباره زمان ارایه کالا به بازار، علاوه بر دسترسی به اطلاعات، به دسترسی به انبار و منابع مالی نیز وابسته است.
مطالعه ای که مورگان انجام داد، با اشاره به بازار سیب زمینی بریتانیا پس از راه اندازی بازار معاملات آتی سیب زمینی لندن در سال 1980، می گوید که تصمیمات کشاورزان درباره ذخیره سازی، بر مبنای اطلاعات آتی ها، یکی از انگیزه های مهم کاهش نوسان قیمت های معاملات نقدی بود.
*کاهش نوسانات میان فصلی: در سطح خرد، دسترسی به قیمت های معاملات آتی برای فصل آینده، راهنمای موثری را برای تصمیم گیری درباره اینکه چه محصولاتی و به چه مقدار باید کاشته شوند در اختیار کشاورزان قرار می دهد تا سود مورد انتظار خود در زمان برداشت محصول در سال بعد را به حداکثر برسانند. استفاده از قیمت های نقدی به عنوان یک رهنمود (همان شیوه ای که بسیاری از کشاورزان اکنون استفاده می کنند) می تواند به تشدید نوسانات فصلی منجر شود. این مسئله، اثر تار عنکبوتی نوسانات فصلی قیمت نام گرفته است.
قیمت کشف شده در معاملات آتی معمولا شاخص دقیق تری از قیمت نقدی آینده در زمان برداشت است. بنابراین، در سطح کلان، اگر بازار کمبود کالایی مشخص در فصل بعد را پیش بینی کند، قیمت معاملات آتی آن کالا افزایش می یابد و کشاورزان برای کاشت آن محصول انگیزه بیشتری دارند و بدین ترتیب، کمبود مورد انتظار کاهش می یابد (و برعکس).
با وجود این، باید به این نکته توجه کرد که یک کشاورز، به دسترسی به نهاده ها و تخصص، و محیطی طبیعی که چرخش محصولات یا برداشت محصولات مختلف را میسر سازد نیز وابسته است. برخی پژوهش ها نشان می دهند که راه اندازی قراردادهای مدرن آتی در هیات تجاری شیکاگو در حوالی دهه 1870 به کاهش شدید در نوسان قیمت فصلی معاملات نقدی نیز منجر شد (برای نمونه به چندلر 1977 و سانتوس 2002 نگاه کنید).
تعیین قیمت کارآمدتر و علامت های موثر برای تصمیمات مرتبط با تولید، خرید و سرمایه گذاری: تعیین قیمت کارآمد برای کالاهای کشاورزی می تواند به افزایش کارایی تخصیصی بخش کشاورزی منجر شود. قیمت ها معمولا به عنوان علامتی عمل می کنند که بر تصمیمات دست اندرکاران بازار در زمینه تولید کالا، خرید و سرمایه گذاری اثر می گذارد. بنابراین، هر چه قیمت گذاری دراین بخش، از مبانی عرضه تقاضا بیشتر تأثیر بپذیرد، این تصمیمات به نتایج موثرتری منجر می مزایای بازار آتی شوند که می تواند رفاه دست اندرکاران این بخش را افزایش دهد.
با وجود این، قیمت معاملات آتی که توسط بازار تعیین شود تنها زمانی می تواند به عنوان شاخص بی طرفانه ای از قیمت های نقدی آینده مطرح باشد که گروه های ذینفع مختلفی که در زنجیره عرضه کالا حضور دارند در این بازارها مشارکت داشته باشند. با ارایه سکویی کارآمد، باز و شفاف برای معامله روزانه و مستمر، بورس های معاملات آتی کالا می توانند به سکویی موثر برای تحقق این هدف تبدیل شوند.
سطح بالای مشارکت گروه های اصلی تولید کنندگان، فراورندگان محصولات و خریداران (محلی یا بین المللی) مکانیزم کشف قیمت را تقویت می کند. برعکس، فقدان مشارکت فعالان صنعت، این فرایند را تضعیف می کند. علاوه بر این، در شرایطی که تعیین قیمت در صنعت محلی با قیمت های بازار جهانی تفاوت چشمگیری دارد، برخورداری از سکوی محلی ای که نمایانگر عوامل بنیادین داخلی باشد می تواند علامت های بهتری را برای صنعت داخلی ارسال کند.
به گزارش کالاخبر، در نهایت بورس معاملات آتی کالا چارچوبی برای همگرایی میان قیمت های معاملات آتی و نقدی ایجاد می کند و تعیین قیمت کلی در زمان های مختلف را کارآمدتر می کند. این مسئله به دو شیوه عمل می کند:
نخست اینکه اگر قیمت های آتی و نقدی با یکدیگر همخوانی نداشته باشند (مثلا به دلیل تحریف ناشی از حرکت های سوداگرانه)، شرکت کنندگان در بازار می توانند همزمان در بازارهای نقدی خرید کنند و در بازارهای آتی بفروشند (یا برعکس) تا از این عدم هماهنگی سود کسب کنند (آربیتراژ) و این دو بازار را با یکدیگر هماهنگ کنند. دوم اینکه وقتی یک قرارداد آتی قبل از زمان انقضا وارد دوره تحویل شود، فعالان بازار می توانند خواستار دریافت یا تحویل محصول فیزیکی از طریق بورس شوند. تهدید تحویل، با نزدیک شدن به زمان انقضا باعث همگرایی قیمت معاملات نقدی و آتی می شود.

آموزش بازار آتی

در مقاله ی آموزش بازار آتی قصد داریم شما را با انواع معاملات در این بازار آشنا کنیم. با توجه به روند رشد و توسعه بازارهای مالی در جهان و پیچیده شدن فرآیندهای معاملاتی، قراردادهای ویژه ای تحت عنوان معاملات و قراردادهای آتی (futures) در جهان به وجود آمد؛ نکته ی حائز اهمیت این است که معاملات آتی در گذشته نیز وجود داشته است و امروزه فقط به شکل مدرن، استاندارد و کاربردی تر در آمده است.

به چه قراردادهایی، آتی گفته می شود؟

افرادی که قصد انجام معامله در این بازار را دارند، باید شناخت و آشنایی کافی با آموزش بازار آتی کالا داشته باشند. اما در پاسخ به این سوال بایستی گفت که قرارداد آتی، پیمانی است که کاملا قانونی بوده و این قرارداد و تعهد بین خریدار و فروشنده بر مبنای یک قیمت معین در زمان حال انعقاد می‌شود اما تحویل کالا به آینده (در سررسید مقرر) موکول می‌شود.

به عبارت دیگر قرارداد آتی کالا، قراردادی است که فروشنده براساس آن متعهد می شود در سررسید تعیین شده ( تاریخی که در قرارداد ذکر می شود)، مقدار و یا تعداد معینی از کالای ذکر شده در قرارداد را به قیمتی که در زمان حال و هم اکنون تعیین می کنند، بفروشد و در مقابل نیز، طرف دیگر قرارداد که همان خریدار است، متعهد می شود که آن کالا را با مشخصات استاندارد شده که در متن قرارداد ذکر شده است، خریداری کند. در مقاله آموزش بازار آتی یاد می گیرید که استفاده و کاربرد قراردادهای آتی چگونه است.

پس می توان نتیجه گرفت که به قراردادی که طی آن کالایی را اکنون و در زمان حال و با قیمت مشخصی خریداری ‌کنیم اما تحویل و پرداخت وجه آن در آینده (سررسید در نظر گرفته شده در قرارداد) صورت بگیرد، قرارداد آتی گفته می شود.

تذکر: تسلط بر آموزش بازار آتی کالا به شما نشان می دهد که کالای تحویلی که در قرارداد آتی کالا ذکر شده است، باید دارای استاندارد کیفیت و کمیت باشد و زمان دقیق تحویل و محل تحویل آن نیز به طور شفاف در قرارداد ذکر شده باشد.

به طور مثال یک کشاورز به عنوان فروشنده گندم، در تاریخ اول مهر ماه 1400 متعهد می شود که 5000 کیلوگرم از گندم خود با مشخصات معین (کیفیت آن باید در قرارداد ذکر شود) را به قیمت 25 میلیون تومان در تاریخ اول دی ماه 1400 (سه ماه بعد)، تحویل خریدار بدهد؛ خریدار نیز در قرارداد متعهد می شود که این 5000 کیلوگرم گندم با مشخصات ذکر شده را به قیمت 25 میلیون تومان در تاریخ اول دی ماه 1400 از کشاورز خریداری کند؛ این مثال، نمونه ای ساده از قرارداد آتی است.

علت به وجود آمدن چنین قراردادهایی، این است که خریداران و فروشندگان کالا، به دنبال کاهش ریسک های معاملاتی خود هستند و صاحبان مشاغل و کسب و کارها همیشه از ریسک های پیش بینی نشده که ممکن است به کسب و کارشان آسیب وارد کند، دوری می کنند. معامله گران بازار آتی کالا چه به عنوان خریدار و چه به عنوان فروشنده باید بر آموزش بازار آتی آگاهی داشته باشند.

به عنوان مثال صاحب یک کارگاه تولیدی تمایل ندارد مواد اولیه مورد استفاده کارگاه خود را هر دفعه به قیمت جدید بخرد؛ یا به عبارت دیگر هنگامیکه یک صادر کننده زعفران (به عنوان خریدار) با تولید کننده زعفران (به عنوان فروشنده)، قرارداد آتی زعفران انعقاد می کند، هر دو طرف این معامله به دنبال کاهش ریسک های موجود در بازار کار خود هستند که این امر اهمیت یادگیری آموزش بازار آتی را دو چندان می کند.

از یک طرف خریدار، با انعقاد قرارداد آتی، نگرانی های خود مبنی بر عدم تامین مواد اولیه با قیمت مناسب در تاریخ معین را رفع می کند و از طرف دیگر، فروشنده نیز با انعقاد قرارداد آتی، فروش محصول خود مزایای بازار آتی را در تاریخ سررسید تضمین می کند و نگرانی از بابت عدم فروش محصول خود در بازار ندارد؛ به این صورت است که قرارداد آتی برای هر دو طرف معامله، دارای مزایای مناسبی است اما خریداران و فروشندگان بدون شناخت کافی بر روی آموزش بازار آتی نمی توانند عملکرد خوبی در این بازار داشته باشند.

در ادامه مقاله ی آموزش بازار آتی کالا باید به ابهامات این نوع قرارداد ها اشاره کنیم؛ ابهامی که پیش می آید این است که اگر هر یک از طرفین معامله ( خریدار یا فروشنده)، به تعهدات ذکر شده در متن قرارداد عمل نکند، چه اتفاقی می افتد؟

این سوال برای بسیاری از افرادی که به تازگی با بازار آتی آشنا شده اند، پیش می آید. برای رفع این ابهام، آموزش بازار آتی می تواند گره گشا باشد. باید خاطر نشان کرد که در بازار معاملات آتی به‌منظور اطمینان از انجام تعهدات طرفین (خریدار یا فروشنده)، هر یک از طرفین معامله درصدی از ارزش قرارداد مذکور را را تحت عنوان «وجه تضمین لازم» نزد کارگزار و در حساب در اختیار قرار می‌دهند که متناسب با تغییر ارزش قراردادهای آتی، حساب هر یک از طرفین تعدیل می‌شود.

به این نکته توجه کنید که وجه تضمین لازم در حقیقت به دو بخش تقسیم می‌شود؛ بخش اول «وجه تضمین اولیه» است و بخش دوم «وجه تضمین اضافی» که این بخش بر مبنای اختیار و میزان ریسک موجود در بازار، متناسب با نوسانات قیمت نقدی دارایی پایه تعیین شده و به وجه تضمین اولیه اضافه می‌شود؛ بنابراین مبلغ وجه تضمین لازم، متغیر و از طریق بورس کالا تعیین و حداقل دو روز معاملاتی قبل به طرفین معامله اعلام می شود.

توجه کنید که بازار قراردادهای آتی یکی از زیر مجموعه های بازار مشتقه است و خود بازار مشتقه نیز یکی از بازار های زیرمجموعه بورس کالا ایران است. پس می توان گفت که تمامی قوانین و دستورالعمل های بورس کالا مزایای بازار آتی در آن اجرا خواهد شد؛ بنابراین آموزش بازار آتی زیر مجموعه ای از قوانین و دستورالعمل های بورس کالا است.

جذابیت های بازار آتی برای فعالان:

بازار آتی یکی از بهترین بازارهای سرمایه‌گذاری برای افراد ریسک‌پذیر محسوب می‌شود؛ پس لازم است که علاقه مندان معامله در بازار آتی در ابتدا ریسک های این بازار را در نظر بگیرند و با آموزش بازار آتی نیز آشنا باشند و شخصیت معاملاتی و استراتژی خاص خود را مشخص کنند.

بازار آتی که یکی از زیر مجموعه های بورس کالا است، دارای ریسک هایی نیز هست که افراد فعال در این بازار بایستی با این ریسک ها آشنا باشند؛ باید اشاره کرد که این بازار نکات مثبت و مزیت های فراوان نیز دارد که باعث افزایش علاقه فعالان به این بازار شده و جذابیت هایی را برای این افراد به همراه داشته است.

متقاضیان خرید و فروش در بازار آتی می توانند با آموزش بازار آتی، مزیت های این بازار مزایای بازار آتی را درک کنند. بازار آتی به دلیل داشتن 2 مزیت نسبت به سایر بازار های مالی ایران، از جذابیت بیشتری برای فعالان این حوزه برخوردار است. این دو عامل عبارت اند از: وجود اهرم در معاملات و دو طرفه بودن بازار

1) وجود اهرم در معاملات:

استفاده از اهرم به این معناست که فعالان بازار آتی می توانند با چند برابر موجودی پول خود، اقدام به معامله کنند. فلسفه وجودی چنین گزینه ای در معاملات بازار آتی این است که فعالان بازار، با پذیرفتن ریسک ناشی از این اقدام و با وارد کردن سرمایه خود و البته تسلط بر روی آموزش بازار آتی، بتوانند چند برابر سرمایه ای را که وارد این بازار کرده اند را به سود تبدیل کنند.

اما وجود اهرم در معاملات همانطور که ممکن است باعث سودهای بزرگ و چند برابری شود؛ ممکن است که باعث وارد شدن ضرر و زیان های بسیار سنگین و جبران ناپذیر به سرمایه معامله گران شود. معمولا افراد حرفه ای و باهوش که تخصص و تسلط لازم را بر روی بازارهای دارای اهرم دارند، از این گزینه ها استفاده می کنند.

به عنوان مثال؛ اگر شما قصد استفاده از اهرم در بازار آتی را داشته باشید، قادر خواهید بود که با در اختیار داشتن 15 کیلو گرم زعفران و استفاده از اهرم 2، بر روی 30 کیلو گرم زعفران سرمایه گذاری کنید؛ به گونه ای که یا سود 2 برابری به همراه دارد و یا اینکه زیان 2 برابری را برای شما به همراه خواهد داشت.

تذکر: متقاضیان فعالیت در بازار آتی باید توجه داشته باشند که اهرم مالی تابع وجه تضمین اولیه در هر قرارداد است و میزان اهرم مالی نیز به‌مرور زمان تغییر کند.

2) دو طرفه بودن بازار:

یکی دیگر از بازارهای زیر مجموعه بورس کالا، بازار کالای فیزیکی است؛ معامله گران بازار فیزیکی (نقدی) هنگامیکه یک کالا ( پسته، زعفران و. ) را در این بازار خریداری می کنند، فقط زمانی می توانند در این معامله سود کنند که قیمت این کالای خریداری شده ( پسته، زعفران و. ) بالا برود؛ ولی زمانی که قیمت ها رو به کاهش است یا اصطلاحا بازار نزولی است، این معامله گران نمی توانند سودی را شناسایی کنند.

اما بازار آتی تفاوت هایی با بازار نقدی دارد به این صورت که فعالان بازار آتی هم به هنگام نزول قیمت ها و هم به هنگام صعود قیمت ها می توانند سود شناسایی کنند. یعنی اینکه وقتی قیمت کالای مورد نظر در حال بالا رفتن است، فعالان می توانند در قیمت پایین تر خرید خود را انجام بدهند و پس از صعود قیمت ها، کالای خود را در قیمت های بالاتر بفروشند.

در طرف مقابل نیز اگر سرمایه گذاران تحلیل می کنند که قیمت کالای مورد نظر در حال کاهش است، در قیمت های بالاتر اقدام به پیش فروش کالا می کنند و پس از کاهش قیمت ها اقدام به خرید همان مقدار کالا می کنند و از اختلاف بین قیمت خرید و فروش، سود خود را شناسایی می کنند.

ممکن است نوع کالاهای قابل معامله در بازار آتی برای شما ابهام داشته باشد، در ادامه آموزش بازار آتی به این محصولات اشاره خواهیم کرد.

چه محصولات و کالاهایی در بازار آتی معامله می شوند؟

در حال حاضر، چند نوع کالا شامل: پسته، زعفران نگین، زعفران رشته ای درجه یک پوشال معمولی، نقره، زیره سبز و صندوق طلا در بازار آتی بورس کالا معامله می شوند؛

با رشد و پیشرفت بازار سرمایه در ایران به خصوص در سالیان اخیر، مطمئنا زمینه ها و پیش نیازهای لازم برای رشد و توسعه بازار آتی نیز فراهم شده است و کالاهای گوناگون و متنوع تری می تواند در این بازار عرضه شود.

نحوه ورود به بازار آتی

اولین مرحله برای شروع فعالیت در بازار آتی، همانند بورس اوراق بهادار، دریافت کد معاملات آتی است که برای این کار متقاضیان بایستی به یکی از کارگزاری های مجاز که معاملات مربوط به بازار آتی را انجام می دهند، مراجعه کنند؛ توجه داشته باشید که کد معاملات آتی و مدارک مورد نیاز برای افتتاح حساب آتی کمی متفاوت از کد بورسی است و صدور آن نیز نیازمند تایید افراد توسط بورس کالا است.

تابلو معاملات بازار آتی بورس کالای ایران

پس از مطالعه آموزش بازار آتی برای آشنا شدن با این بازار و برای اطلاع از قیمت، حجم و جزییات معاملات انجام شده در بازار آتی به آدرس cdn.ime.co.ir مراجعه کنید.

بازار آتی کالا چیست؟

بازار بورس بخش‌های مختلفی دارد که بر اساس نیاز اقشار مختلف ایجاد شده است. بازار آتی کالا یکی از بخش‌های بورس کالا است که در مقاله “بورس کالا چیست؟” به آن پرداختیم. در این مقاله قصد داریم جزئیات بیشتری از بازار آتی کالا بیان کنیم.

بازار آتی چیست؟

بازار آتی یک مرکز مالی برای انجام قراردادهای آتی استاندارد است که شامل توافق‌نامه‌ای قانونی با حدومرز مشخص است و هنگام امضای قرارداد برای خرید یا فروش یک کالای اقتصادی در آینده باقیمت توافق شده، ایجاد شده است.

کالای تحویلی در قرارداد آتی باید دارای استاندارد کیفیت و کمیت بوده و زمان و مکان تحویل آن نیز مشخص باشد. تنها متغیر در معاملات آینده در بازار آتی قیمت است که در مرحله معامله برآورد می‌شود. درواقع منظور از معاملات آتی، پوشاندن ریسک سرمایه‌گذاری است و این ابزار در بورس کالا مورداستفاده قرار می‌گیرد. استفاده از معاملات آینده، می‌تواند به‌عنوان راه‌کاری برای جذب نقدینگی محسوب شود و با قرار گرفتن معامله‌گران و بازارسازان در کنار معاملات آتی، چرخه بورس برای پذیرایی از سرمایه‌های سرگردان تکمیل می‌شود.

قرارداد آتی چیست؟

قرارداد آتی، قراردادی است که در آن خریدار و فروشنده توافق می‌کنند مقدار معینی از کالای مشخصی را باکیفیت و قیمت معلوم، در زمان و مکان مشخص معامله نمایند.

به بیان ساده، منظور از قرارداد آتی این است که در زمان حال ما اقدام به خرید کالایی می‌کنیم؛ اما تصمیم نداریم که همین الان کالا را تحویل بگیریم و درواقع می‌خواهیم چند ماه بعد کالا را تحویل گرفته و پول آن را پرداخت کنیم؛ بنابراین به قراردادی که طی آن کالایی را اکنون و باقیمت مشخصی خریداری ‌کنیم، اما تحویل و پرداخت وجه آن در آینده صورت بگیرد، قرارداد آتی می‌‌‌گویند. در این قرارداد طرفین متعهد به تحویل کالا و پرداخت وجه آن در تاریخ مشخصی در آینده هستند و برای تضمین انجام تعهد، باید خریدار و فروشنده هرکدام مبلغی را نزد شخص امینی (بورس کالا) قرار دهند.

جالب است بدانید که قرارداد آتی قراردادی دوطرفه است و می‌توانیم بدون در اختیار داشتن کالا، همین الان کالا با مشخصات معین را بفروشیم و در آینده (پس از چند ماه) آن را باقیمتی که اکنون توافق کردیم، تحویل دهیم و پول آن را دریافت کنیم. این نوع معامله برای کسانی که قصد دارند ریسک خود را کم کنند، مثل کشاورزان و تولیدکنندگان مواد غذایی بسیار مناسب است. کشاورز می‌خواهد مطمئن شود در فصل برداشت محصول از نوسان قیمت در امان باشد و کارخانه هم برای برنامه‌ریزی و بودجه‌بندی نیاز دارد مقدار و قیمت خریدهای آینده خود را مشخص کند؛ پس با این مثال اهمیت کنترل نوسان و میزان ریسک در معاملات آتی تا حدودی مشخص می‌شود.

نکته: معاملات ۲ طرفه در سهام نیز به‌زودی فعال می‌شود. نحوه انجام این معاملات، در مقاله “فروش تعهدی چیست؟ به همراه مثال کاربردی (قسمت اول)” بیان شده است.

چرا بازار آتی یکی از پرطرفدارین بازارها در بین معامله گران بورس های دنیاست؟

بازار آتی به دلیل این‌که منافع خریدار و فروشنده کالا را تأمین کرده و فرصت کسب سود را برای نوسان‌گیران نیز فراهم می‌کند، در جهان طرفداران زیادی دارد. به عبارتی فعالان این بازار به سه دسته تقسیم می‌شوند:

۱. خریداران کالا: اشخاصی که به کالایی (مثلاً زعفران، زیره، پسته و …) در آینده نیاز دارند، امروز در بازار آتی باقیمت معین پیش‌خرید می‌کنند.

۲. فروشندگان کالا: اشخاصی که قصد دارند در آینده کالای خود (زعفران، زیره، پسته و …) را بفروش برسانند، امروز می‌توانند به قیمت معین برای ماه دلخواه در آینده پیش‌فروش کنند.

۳. نوسان‎گیرها: اشخاصی که قصد خرید و فروش فیزیکی اصل کالا (زعفران، زیره، پسته و …) را ندارند، بلکه می‌خواهند با پیش‌بینی درست روند قیمت کالا، سود سرشاری به دست آورند.

بازار آتی به رونق اقتصادی کمک شایانی می‌کند؛ زیرا از یک‌سو تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان می‌توانند ریسک خود را کاهش دهند و از سوی دیگر، کسانی که تمایل دارند سودهای کلان با ریسک بالا کسب نمایند می‌توانند با معاملات قانونی و مطمئن به هدف خود دست یابند.

ویژگی های بازار آتی چیست؟

استقبال چشمگیر از این بازار به دلیل ویژگی‌ها و منافع بسیار زیادی است که می‌تواند سود کلانی را نصیب فعالان این بازار کند. از این منافع می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• معافیت مالیاتی
• تخصیص سود بانکی به مبلغی که در حساب در اختیار مشتری موجود است
• امکان برداشت یک‌روزه موجودی از حساب
• کارمزدهای بسیار پایین
• امکان خرید و فروش نامحدود در هر روز معاملاتی
• واریز روزانه سود و زیان به‌حساب مشتری
• و …

در ادامه به‌تمامی منافع و ریسک‌های این بازار می‌پردازیم. ابتدا به معرفی دو مزیت مهم قراردادهای آتی اشاره می‌کنیم که ماهیت این بازار را شکل می‌دهند:

۱. وجود اهرم در معاملات: یعنی می‌توانیم با چندین برابر پول خود در بازار آتی کالا معامله کنیم.

۲. دوطرفه بودن بازار: یعنی هم از بالا رفتن قیمت می‌توان سود کرد و هم از افت قیمت‌‌ها.

برای روشن شدن این دو مزیت به توضیحات ارائه‌شده، دقت فرمایید:

اهرم مالی بازار آتی چیست و چرا این اهرم برای بورس بازان جذاب است؟

از اهرم مالی بازار آتی در مواقعی استفاده می‌شود که می‌خواهیم با واردکردن نیرویی کوچک، نتیجه‌ای بسیار بزرگ‌تر به دست ‌آوریم. افراد با هوش مالی بالا همواره به دنبال یافتن فرصت‌های سرمایه‌گذاری با قابلیت اهرمی هستند. اهرم می‌‎تواند با تغییر در زمان، نتیجه نهایی، مواد اولیه و یا سرمایه اولیه، به سرمایه‌گذاران فرصت ثروتمند شدن بدهد؛ اما فراموش نکنید که استفاده اشتباه از وضعیت‌های اهرمی می‌تواند منجر به شکست‌های سنگین مالی شود، لذا افرادی با درجه ریسک‌پذیری بالاتر و هوش و دانش بالا همواره به دنبال سرمایه‌گذاری‌های با اهرم بالاتر هستند.

به‌عنوان‌مثال، با اهرم مالی بازار آتی قادر هستید با در اختیار داشتن مبلغ ده کیلوگرم زیره سبز، بر روی ۱۰۰ کیلوگرم زیره سبز سرمایه‌گذاری کنید و سود ۱۰ برابری و یا زیان ۱۰ برابری به‌حساب شما منظور گردد.

دوطرفه بودن بازار آتی به چه معناست؟

در بازار فیزیکی (نقدی) افراد وقتی (زیره، زعفران، پسته و …) را خریداری می‌کنند، این انتظار را دارند که قیمت افزایش یابد تا آن‌ها با فروش در قیمت بالاتر سود کسب کنند؛ یعنی معامله‌گران فقط زمانی می‌توانند از بازار سود کسب کنند که قیمت‌ها رشد کند. ولی زمانی که قیمت کالاهای ذکرشده در حال کاهش است عملاً نمی‌توانند انتظار سود داشته باشند؛ بلکه فقط می‌توانند در صورت دارا بودن کالاها با فروش آن از ضرر یا افزایش آن جلوگیری کنند.

برخلاف بازار نقدی در معاملات آتی کالا، افراد می‌توانند هم در جهت افزایش قیمت و هم در جهت کاهش قیمت سود کسب کنند؛ یعنی وقتی قیمت افزایش می‌یابد افراد در قیمت پایین خرید خود را انجام داده و در قیمت بالاتر آن را به فروش می‌رسانند. از طرفی وقتی سرمایه‌گذاران پیش‌بینی می‌کنند که قیمت‌ها کاهش خواهد یافت، در قیمت بالاتر اقدام به پیش‌فروش کالا کرده و پس از کاهش قیمت‌ها اقدام به خرید همان مقدار مدنظر می‌کنند و از اختلاف بین فروش و خرید منفعت کسب می‌کنند.

این امر موجب می‌شود که بدون توجه به شرایط اقتصادی شما بتوانید با تشخیص درست جهت بازار از حرکت قیمت‌ها در هر طرف کسب سود کنید.

محصولات مورد معامله در بازار آتی چیست؟

ابزارهای مشتقه (ازجمله قراردادهای آتی) ابزاری هستند که قیمت و ارزش آن‌ها از یک نوع دارایی که اصطلاحاً به آن “دارایی پایه” می‌گویند، مشتق می‌شود. معمولاً در بورس‌های کالایی دنیا، دارایی‌های مختلفی ازجمله محصولات کشاورزی، انواع فلزات، انواع فراورده‌های نفتی و سایر محصولات به‌عنوان دارایی پایه قراردادهای آتی مطرح می‌گردند.

در حال حاضر در بورس کالای ایران محصول زیره سبز، زعفران و پسته در قالب قرارداد آتی معامله می‌شود. این در حالی است که در آینده با ایجاد شرایط مطلوب محصولات دیگر نیز می‌توانند در بازار آتی معامله شوند. درصورتی‌که دارایی موردنظر در قرارداد، کالا باشد، لازم است که شرایط قابل‌قبول کالا توسط بورس تعیین شود. دلیل این امر آن است که کالاهای مختلف با شرایط کمی و کیفی متفاوت ممکن است در بازار موجود باشد.

نتیجه گیری

در این مطلب به زبان ساده با تعریف بازار آتی و قرارداد آتی و مزایای آن آشنا شدیم. دانستیم که وجود اهرم در معاملات و دوطرفه بودن بازار به ما کمک می‌کند تا سود قابل‌توجهی از سرمایه‌گذاری خود دریافت کنیم. همچنین بازار آتی هم برای کسانی مورداستفاده است که قصد دارند ریسک خود را کاهش دهند و هم برای نوسان‌گیران که قصد دارند از تغییرات قیمت سود کسب نمایند. به‌منظور آشنایی بیشتر راجع به قراردادهای آتی محصولات زیره سبز، زعفران و پسته از محتواهای “معاملات گواهی سپرده زیره سبز” ، “قرارداد آتی زعفران بورس کالای ایران” و “معاملات پسته در بورس کالا” در بلاگ بآشگاه استفاده نمایید.

قرارداد آتی چیست و چطور از آن سود بگیریم؟

آیا می دانید قرارداد آتی چیست و چطور می توانید از آن سود به دست آورید؟ فعالین اقتصادی در حین انجام فعالیت هایشان تمایل دارند که نوعی ضمانت از فروش محصولاتشان داشته باشند و این طرز تفکر و این نیاز در طی سالها باعث ایجاد نوعی از معاملات به نام قرارداد آتی شد، این نوع قراردادها مزایایی دارند که از آن جمله می توان به آسودگی خاطر معامله گران اشاره کرد، در حقیقت در پاسخ به این که قرارداد آتی چیست میتوان گفت که قرارداد آتی نوعی از ابزارهای مشتقه به حساب می آید، به عنوان مثال اوراق بهاداری که در بازارهای بورسی معامله می شوند فقط نشان دهنده ارزش سهام شرکتها هستند و به تنهایی ارزشی ندارند قرارداد آتی هم نوعی از این معاملات می باشد که امکان دارد که در این قرارداد، خود دارایی منتقل نشود بلکه فقط اسناد آن بین افراد معامله شود. در ادامه بیشتر در مورد اینکه قرارداد آتی چیست و چطور میتوان از آن برای سودآوری استفاده کرد، توضیح داده ایم.

قرارداد آتی چیست ؟

قرارداد آتی قراردادی است که طرفین معامله، در زمان حال تصمیم می گیرند که یک کالایی را در زمان مشخصی در آینده، معامله کنند در این قرارداد، فروشنده تصمیم می گیرد کالایی را در زمان مشخصی و با قیمت مشخصی بفروشد و خریدار هم تصمیم به خرید آن میزان کالا یا خدمات به مبلغ مشخصی می گیرد که مبلغ را نیز در آینده پرداخت می کند، این بازار که با نام فیوچر شناخته می شود سودآوری بسیار بالایی دارد و به افراد اجازه می دهد با سرمایه کم، صاحب سودهای زیادی شوند.

تاریخچه مختصری از قراردادهای آتی

این قراردادها به شکل فعلی در ایران سابقه طولانی ندارد اگر چه نوعی از معاملات قراردادهای آتی که به نام قرارداد سلف شناخته می شود از قرنها پیش در ایران و سرزمین های اسلامی رواج داشته است. در نظر داشته باشید که معامله سلف عبارتست از قراردادی که طی آن، فروشنده و خریدار توافق می کنند تا کالایی را در زمان آینده تبادل کنند اما مبلغ آن را در زمان حال یعنی در حین عقد قرارداد جا به جا می کنند البته معامله سلف با قرارداد آتی تفاوتهایی دارند.

درصورتی که تمایل دارید تا از خدمات ۲۵ درصد تخفیف کارمزد در بورس، مشاوره خرید … بهره مند شوید میتوانید از طریق لینک زیر اقدام به ثبت نام نمایید.

اولین قراردادهای آتی مربوط به خریدو فروش گندم در سال ۱۸۴۸ در شیکاگو بوده است و به دنبال آن شکل گیری این نوع معاملات معمولاٌ از معاملات محصولات کشاورزی نشاٌت گرفته است و پس از آن در سال ۱۹۷۲ قراردادهای آتی مالی دیگر بر پایه انواع کالا و اوراق به بازار اضافه شده است. در ایران، اولین قرارداد آتی به شکل کنونی و سازمان یافته در سه شنبه ۵ آذر ۱۳۸۷ جهت معامله سکه بهار آزادی در بورس کالای ایران شکل گرفت و به مرور زمان، قراردادهای آتی به یکی از پرسودترین بازارهای جهانی تبدیل شده و توانسته طرفداران بسیاری را به خود جذب نماید.

کاربرد قراردادهای آتی چیست؟

برای درک بهتر قرارداد آتی باید بدانید که ریشه این قرارداد در مشخصات و اختیاراتی که به معامله گران می دهد دارد و این نوع قراردادها مورد استفاده ۲ گروه عمده معامله گران است؛ افرادی که می خواهند کالایی را در آینده تهیه کنند اما به دلیل نوسانات بازار، تمایل به نوعی پیش خرید دارند تا کالای خود را تضمین کنند. کسانی که معامله گران اصلی این بازار هستند و قصد دارند از نوسانات کسب سود نمایند آنها با پیش بینی تغییرات قیمت، با عقد قرارداد آتی و فروش آن قرارداد در زمانها و موقعیت های مناسب می توانند شانس خود را در این بازار امتحان کنند.

فواید قراردادهای آتی

فایده قراردادهای آتی شامل مواردی است که به معامله گران اطمینان می دهد که منی توانند سود مناسبی از فروش یا خریدهای خود داشته باشند مثلاٌ تولید کننده ای که بیم کاهش قیمت محصولات خود را دارد می تواند با بستن قراردادهای آینده، از فروش محصولات تولیدی خود اطمینان حاصل کند و یا کارخانه داری که از افزایش قیمت مواد اولیه نگران است می تواند مواد اولیه خود را به صورت قرارداد آـی تهیه کند تا هم از ثبات قیمت آسوده خاطر شود و هم هزینه نگهداری، تعمیرات و انبارداری کمتری بپردازد

نکته مهم : دقت کنید که استفاده از قرارداد آتی هم مانند همه قراردادها، دارای ریسک می باشد و البته ورود به این نوع قرارداد، مبتنی بر تحلیلهای کارشناسانه افراد از آینده بازار است.

انواع قراردادهای آتی کدام است؟

قرارداد آتی در مورد کالاهای فیزیکی : در این نوع قرارداد، صرفا کالاهای فیزیکی مورد معامله قرار می گیرد و رایج ترین کالاهای مورد معامله آتی در جهان عبارتند از: سکه طلا، نفت خام، شمش طلا، فلزات، زعفران و … قراردادهای آتی کالا در ایران با معامله سکه تمام بهار آزادی شروع گردید و با زعفران و زیره و پسته ادامه پیدا کرد.

قرارداد آتی سهام و شاخص : این قراردادها بر مواردی چون سهام، ارز، اوراق قرضه و … تمرکز دارد و هم اکنون اوج استفاده از قراردادهای آتی سهام و شاخص را در معاملات ارزهای دیجیتال داریم که باعث هیجان تعداد بسیاری از علاقه مندان گردیده است، قراردادهای آـی سهام در ایران از سال ۱۳۹۷ مورد استفاده قرار گرفته است.

بارزترین ویژگی های قردادهای آتی چیست؟

استاندارد بودن مشخصات قرارداد : قراردادهای آتی دارای چارچوب و استانداردهای مشخصی هستند که طبق این استانداردها معامله گران ممکن است نتوانند بیش از مبلغ یا زمان مشخصی وارد این نوع قراردادها شوند که البته این مورد از نظر بعضی از معامله گران به عنوان معایب شناخته می شود زیرا باعث می گردد که افراد نتوانند بیش از حد مشخصی سود کنند.

شفافیت قیمت : شفافیت قیمت یکی از مهم ترین ویژگی های قراردادهای آتی است که به دلیل وجود زیرساختهای بورس آتی است زیرا معاملات بورس آتی توسط سامانه الکترونیکی استاندارد و زیر نظر ارگان های مربوطه انجام می شود، سفارش معامله گران در سامانه الکترونیکی ثبت گردیده و برحسب مقررات ویژه و دقیق اجرایی می گردد با توجه به اینکه افراد امکان ملاقات حضوری ندارند و قراردادها به صورت اتوماتیک انجام می شود امکان ایجاد رانت و دست بردن در معاملات کاهش پیدا می کند و سفارشات به صورت عادلانه، مساوی و بدون اولویت انجام می گیرد و تنها تقدم انجام سفارشات بر اساس قیمت پیشنهادی و سپس زمان ثبت درخواست قرارداد می باشد.

اتاق پایاپای و نبود ریسک اعتباری : اتاق پایاپای به عنوان تضمین کننده عملکرد مالی بورس آتی فعالیت می کند، عاملی که باعث می شود معامله گران از امنیت سرمایه گذاری و انجام معاملات خود بدون امکان سرقت مالی اطمینان داشته باشند اتاق پایاپای محل تسویه معاملات بوده و با استفاده مزایای بازار آتی از ضمانت مالی قراردادها، جمع آوری، تضمین سپردهها، تنظیم شرایط تحویل سبب می گردد حق هیچیک از معامله گران ضایع نشود.

نقد شوندگی بالا : نقد شوندگی در این بازار بسیار بالاست زیرا نیازی به وجود اصل کالا یا سهام نیست و افراد می توانند به راحتی قرارداد خود را به فروش برسانند.

انعطاف پذیری پایین : معامله گران باید خود را با ویژگی های اصلی قراردادهای آتی تطبیق دهند البته عدم انعطاف پذیری به دلایل؛ پوشش ریسک، هزینه اندک معاملات و اهرم مالی می باشد.

مشخصات قراردادهای آتی چیست؟

این مشخصات شامل اطلاعاتی می باشد که باید در هر قرارداد بیان و ثبت گردد، مشخصاتی چون دارایی، اندازه قرارداد، حداکثر حجم سفارش، وجه تضمین و … که در اینجا به طور خلاصه توضیح داده میشود:

۱) نوع دارایی پایه : کالا یا دارایی هایی که قرارداد آتی برای آنها شکل می گیرد را دارایی پایه می نامند که می تواند شامل محصولات کشاورزی، طلا، فلزات، سهام، ارز و … باشد که هر یک دارای قرارداد مخصوص به خود هستند و می توانند بازارهای اختصاصی خود را داشته باشند.

۲) اندازه قرارداد آتی : حداقل حجمی که در قرارداد می تواند معامله شود را اندازه قرارداد می نامند که این اندازه توسط سازمانهای برگزار کننده بازار آتی معین و مشخص می شوند به عنوان مثال اندازه هر قرارداد زعفران ۱۰۰ گرم و هر قرارداد سکه طلا ۱۰ عدد می باشد و فرد می تواند به عنوان مثال ۵ قرارداد آتی زعفران تهیه کند.

۳) دوره و ساعت معاملاتی و تاریخ سررسید : تاریخ سررسید کالاهایی مانند زعفران از قبل در قرارداد مشخص می شود اما دارایی هایی مانند طلا و ارز می توانند تاریخهای سررسید متفاوتی به درخواست معامله گر داشته باشند و این تاریخ در مشخصات قرارداد ثبت می گردد.

۴) وجه تضمین اولیه : هر فردی که بخواهد وارد بازار آتی شود باید مبلغی را به عنوان حداقل وجه تضمین پرداخت نماید، این وجه همانطور که مشخص است تضمینی برای صحت عملکرد طرفین است تا هیچیک از آنها نتوانند از تعهد خود شانه خالی کنند و این وجه به تناسب میزان درخواست قرارداد تعیین می شود.

۵) حد نوسان قیمت روزانه : حد نوسان در بازار های مختلف دیده می شود به عنوان مثال حداقل تغییر قیمت سفارش در قرارداد آتی ۰ و حداکثر آن ۵ درصد می باشد اما حد نوسان روزانه برای اکثر بازارهای ارز دیجیتال و ارزهای فیات تعریف نشده است.

۶) حداکثر حجم سفارش : بر طبق این معیار، معامله گر نمی تواند بیش از حد مجاز قرارداد ببندد زیرا که از مشخصات قراردادهای آتی تعیین حداکثر حجم هر سفارش است.

۷) سقف مجاز موقعیت های باز : این مورد هم جزو دستورالعمل قراردادهای آتی است که یک معامله گر نمی تواند بیش از حد مشخصی معامله در حال انجام یا موقعیت باز داشته باشد.

۸) تحویل و مهلت گواهی آمادگی تحویل : در این نوع قراردادها باید زمان و شرایط تحویل معین گردد و بدون تعیین مشخصات خواسته شده امکان عقد قرارداد وجود ندارد خصوصا در مورد قرارداد های آتی کالای فیزیکی از اهمیت خاصی برخوردار است اما قرارداد آتی سهام عمدتا در زمان تحویل به صورت خودکار از دارایی شخص کسر می گردد.

۹) کارمزد و جرائم : بازار قرارداد های آتی با ارائه خدمات ایمن معاملاتی به عنوان پلتفرم معاملاتی آتی کارمزدی را از هر قرارداد اخذ می نماید و همینطور ممکن است جرائمی را بابت عدم اجرای تعهد برای طرفین اعمال نماید.

۱۰) قردادهای آتی یورودلاری : بورس قراردادهای آتی شیکاگو میزبان قراردادهای آتی یورودلاری می باشد، نرخ بهره در سپرده های مدت دار دلاری که به وسیله بانکهای لندن ارائه می شوند دارایی های پایه در این قراردادها هستند و به همین خاطر به آنها سپرده های یورودلاری گفته می شود این نوع قرارداد آتی یکی از پرطرفدار ترین هاست.

قرارداد آتی مزایای بازار آتی چه سودی برای معامله گران دارد؟

این قراردادها به دو شکل می توانند سود ایجاد کنند که عبارتند از:

• به صورت پوشش ریسک: مثلا کشاورز یا تولید کننده کالایی که قصد تولید محصولی را دارد اما به دلیل نوسانات بازار امکان پیش بینی این را ندارد که بعد از گذشت چند ماه قیمت محصولش در بازار چگونه خواهد بود می تواند با عقد قرارداد آتی از فروش کالای خود با قیمت مناسب اطمینان حاصل کند که اصلی ترین مورد قرداد آتی همین ویژگی است.
• به صورت سفته بازی یا نوسان گیری: افراد بدون نیاز به خود دارایی از خرید و فروش آن درآمد خواهند داشت.

انجام معاملات آتی چگونه است؟

برای اینکه بدانید نحوه انجام معاملات به چه شکلی است باید مراحل زیر را طی کنید:

نکته مهم : برای انجام معاملات قرارداد آتی ابتدا به دریافت کد معاملاتی قرارداد آتی نیاز دارید، تعدادی از کارگزاری های بورس ایران دارای مجوز قرارداد آتی هستند بنابراین با مراجعه به آنها و ارائه مدارک هویتی و تکمیل فرمهای لازم می توانید که قرارداد آتی را درخواست کنید و سپس با مراجعه به سامانه اینترنتی معاملات آتی در کارگزاری خود با گذراندن مراحل زیر اقدام به معامله نمایید:

1. واریز وجه تضمین اولیه
2. ثبت سفارش خرید یا فروش آتی
3. انجام معاملات طبق قوانین

تفاوت پیمان آتی و قرارداد آتی چیست؟

پیمالن آتی در حقیقت نوع غیر استاندارد از قراردادهای آتی است و در نتیجه ریسک آن کمی بیشتر از قرارداد آتی است ولی این دو معامله اصولاٌ ماهیت یکسانی دارند و از لحاظ تعیین قیمت و زمان تحویل مشابه هستند اما تفاوتهایی نیز دارند که بارزترین آنها بازاری است که در آن معامله می شوند، قرارداد آتی در بورس و پیمان آتی در فرابورس معامله می شوند بنابراین واضح است که قراردادهای آتی شفافیت قیمتی بیشتری نسبت به پیمان آتی دارند.

افراد زیادی هستند که در هنگام ورود به بازار آتی فکر می کنند که قرارداد آتی همان پیمان آتی است ولی با توجه به نکات ذکر شده باید دقت داشت که این دو با هم تفاوتهایی دارند و در اینجا به طور کوتاه و خلاصه تفاوتها و شباهتهای این دو قرارداد توضیح داده می شود :

• پیمان آتی دارای انعطاف و ریسک بالاتری است.
• مهمترین شاخصه پیمان آتی این است که در بازارهای خارج از بورس شکل می گیرد.
• شفافیت قیمت در پیمان آتی وجود ندارد و زمان تحویل و سایر مشخصات به صورت توافقی بین طرفین تعیین می گردد.
• هر دو بر انتقال دارالیی در آینده با تحویل پول در همان زمان تاٌکید دارند، اما پیمان آتی توافقی است که به صورت خصوصی بین خریدار و فروشنده انجام می گیرد و دارای بازار سازمان یافته مانند بورس نیست و بنابراین باید طرفین پیمان یکدیگر را بشناسند.
• پیمان آتی از استانداردهای خاصی تبعیت نمی کند نوع دارایی، قیمت، میزان نوسان، حداقل و حداکثر حجم خرید در پیمان آتی وجود ندارد.

خلاصه مطلب و کلام پایانی

قرارداد آتی ابزار نوینی است که برای تولید و معامله گران، شرایط کسب سود را فراهم می آورد، این بازار به خاطر داشتن پتانسیل سود بالا افراد زیادی را به خود جذب کرده است؛ در بازار آتی با عبارتی به نام اهرم آشنا می شوید و از این رو به آن اهرم می گویند که شما با سرمایه کم می توانید سود یا زیان چند برابری کسب کنید درست همانطور که در دنیای واقعی می توانید با نیرویی کم، ابزار سنگین را جابه جا کنید.

نماد معاملاتی در بازار آتی با نماد سهام در بورس عادی متفاوت است در بازار آتی تاریخ سررسید برای هر دارایی مشخص می گردد و امکان تغییر سررسید وجود ندارد نماد معاملاتی از قالب GCMMYY تبعیت می کند دو حرف اول مخفف دارایی پایه است و GC نماد سکه طلا می باشد MM نشان دهنده ماه تحویل و YY نمایش دهنده سال تحویل می باشد به عنوان مثال GCDY 99 نماد قرارداد آتی سکه طلا با تاریخ دی ماه ۹۹ می باشد و SAFME 99 نماد زعفران نگین تحویل مهرماه ۹۹ می باشد.

بازار قرارداد آتی دارای ماهیت معامله گریست بنابراین مانند بسیاری از بازارهای معاملاتی دارای ماهیت سود و زیان خواهد بود یعنی ممکن است با سود یکی از طرفین معامله، دیگری دچار ضرر گردد. در بازار آتی ایران کالاهای سکه طلا، زعفران نگین، زعفران پوشال معمولی، زیره و پسته معامله می گردد.

همان طور که در ابتدای مطلب قول داده بودیم، در این مطلب به این پرداختیم که قرارداد آتی چیست و چه انواعی دارد.

همچنین اگر دوست دارید در مورد حد سود و حد زیان در بورس (در نرم افزار معاملاتی آتی کالا) همه چیز را یاد بگیرید، توصیه ما به شما مطالعه این مطلب است.

به نظر شما قردادهای آتی در ایران میتواند گزینه خوبی برای کسب درآمد و سرمایه گذاری باشد؟